24256 Image 45

Między ilością konsumowanego dobra a użytecznością, czyli miarą zadowolenia z konsumpcji, występują następujące zależności:

-    Użyteczność całkowita konsumpcji danego dobra rośnie (spada) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra.

-    Użyteczność marginalna zmniejsza się (rośnie) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra.

Wykres 34. Użyteczność całkowita i marginalna

Użyteczność całkowita wzrasta w miarę zwiększania ilości konsumowanego dobra. Wzrost użyteczności całkowitej jest jednak coraz wolniejszy. W pewnym momencie, po osiągnięciu znacznej ilości konsumowanego dobra, może wystąpić spadek użyteczności całkowitej. Dzieje się tak dlatego, że w miarę zwiększania konsumpcji użyteczność każdej dodatkowo konsumowanej jednostki dobra jest coraz mniejsza.

Prawo malejącej użyteczności marginalnej mówi, że zadowolenie z pierwszej konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większe aniżeli z kolejnej, drugiej jednostki. W rezultacie przyrosty zadowolenia z konsumpcji mierzone jako użyteczność marginalna zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra. Zależność ta jest odwracalna.

Można nawet przyjąć, iż po przekroczeniu pewnej wielkości konsumpcji dalsze zwiększanie konsumowania danego dobra zacznie przynosić konsumentowi zadowolenie negatywne (niezadowolenie). Użyteczność marginalna będzie wówczas ujemna, a użyteczność całkowita zacznie spadać.

Konsument maksymalizujący korzyści (zadowolenie) z konsumpcji będzie ją zwiększał aż do momentu, w którym UM = 0.

UŻYTECZNOŚĆ MARGINALNA A CENY DÓBR

Konsument dysponuje w danym momencie określonym dochodem, który rozdziela na zakup różnych produktów i usług.

Kupowane dobra dostarczają konsumentowi różnego zadowolenia, przy czym konsumpcja każdego z dóbr podlega działaniu prawa malejącej użyteczności krańcowej. Równocześnie za nabywane dobra konsument płaci ceny, które ukształtowały się na rynku.

W celu wskazania powiązań między użytecznością marginalną konsumowanych dóbr a ich cenami rynkowymi przyjmujemy następujące założenia:

-    Konsument dysponuje daną wielkością dochodu.

-    Konsument dąży do maksymalizacji użyteczności z konsumpcji dóbr.

-    Konsument rozdziela swój dochód na zakup określonych ilości dobra X i dobra Y.

-    Cena rynkowa jednostki dobra X wynosi P_x natomiast cena jednostki dobra Y wynosi P_y.

W przypadku konsumpcji dwóch lub więcej dóbr powstają relacje między użytecznościami całkowitymi i marginalnymi tych dóbr a także relacje między cenami dóbr. Konsument porównuje użyteczności dóbr, które zdecydował się kupić, z ich cenami. Maksymalne zadowolenie z konsumpcji (maksymalną użyteczność) dobra X i Y konsument osiąga wówczas, kiedy stosunek użyteczności marginalnych dóbr zrównuje się z relacją ich cen.

UM (X) _ P_x UM (Y) " P_y

Przyjmijmy, że między dwiema relacjami zachodzi nierówność:

UM (X) P_x UM (Y) ^< P_y

W porównaniu do sytuacji równości obydwu relacji konsument zakupił więcej dobra X i mniej dobra Y.

Konsument decyduje się zmniejszyć konsumpcję dobra X o pewną wielkość równą AX. W rezultacie zmniejsza się użyteczność całkowita konsumpcji dobra X o wielkość równą: AX • UM(X).

Ponieważ dochód konsumenta jest dany zmniejszenie konsumpcji dobra X umożliwia konsumentowi zwiększenie konsumpcji dobra Y bez konieczności zmiany całkowitych wydatków na obydwa dobra (przy danym dochodzie mamy: P^ + PyAY = 0). Konsumpcja dobra Y może wzrosnąć o pewną wielkość, równą AY, przy czym AY = P/P_y • AX. Wzrost użyteczności całkowitej z konsumpcji dobra Y wynosi: AY • UM(Y).

91