24495 str 226 227

austriackiej wojny sukcesyjnej (1740—1748): w 1742 roku król pruski, Fryderyk II, zdradził antyaustriacką koalicję i zawarł z Austrią pokój we Wrocławiu, przyznający mu cały Śląsk Dolny i większą część Górnego; w 1744 roku, w obawie, że Austria po pokonaniu koalicji zechce Śląsk odebrać, Fryderyk ponownie przystąpił do wojny, ale w 1745 roku znów się wycofał, uzyskując pokojem drezdeńskim potwierdzenie śląskich nabytków w zamian za uznanie męża Marii Teresy, Franciszka I Lotaryóskiego, cesarzem. Trzecia wojna śląska nosi także nazwę wojny siedmioletniej. We wszystkich tych wojnach o Śląsk Polska nie brała udziału.

10. Dwie wojny noszą nazwę siedmioletnich: siedmioletnia (pierwsza) wojna północna w latach 1563—1570 — między Danią i Lubeką a Szwecją oraz między Polską a Szwecją i Rosją; pod koniec tej wojny Szwecja związała się z Polską i wystąpiła przeciw Rosji — oraz wojna w latach 1756—1763, prowadzona przez Prusy z koalicją Austrii, Francji, Saksonii, Rosji i Szwecji, przy czym sprzymierzeńcem Prus była Anglia, walcząca z Francją w koloniach zamorskich. W 1756 roku król pruski Fryderyk II zajął całą Saksonię, a pobitą armię saską wcielił do swej armii. Elektor saski, zarazem król polski, August m przeniósł się ze swym dworem do Warszawy i wytrwał do końca w antypruskiej koalicji, ale nie udało mu się wciągnąć do wojny Polski, mimo gwałtów i bezprawi Fryderyka, którego wojska buszowały w Polsce, rabując, dokonując rekwizycji zboża i koni, porywając ludzi do pruskiej armii, zalewając kraj fałszywą monetą, specjalnie w tym celu bitą na rozkaz Fryderyka. W Polsce znajdowały się także wojska rosyjskie, które miały tu swoje bazy i stąd wkroczyły do Prus w 1757 roku. W 1761 roku do wojny przeciw Anglii przystąpiła Hiszpania, co spowodowało wystąpienie Portugalii po stronie Anglii W koloniach Anglicy odnosili sukcesy, ale w Europie Prusy znalazły się na skraju przepaści (w 1760 roku Rosjanie byli w Berlinie). Dopiero w 1762 roku wystąpiła z antypruskiej koalicji Szwecja, a następnie Rosja. W 1763 roku Anglia i Portugalia zawarły pokój z Francją i Hiszpanią (traktat w Paryżu), a Austria i Saksonia z Prusami (traktat w Hubertusburgu). Prusy musiały opąścić Saksonię.

226

42. KAMPANIE I WYPRAWY

I. Wyprawa Bolesława Chrobrego na początku czerwca 1002 roku, podczas której zajął on Łużyce, Miśnię i Milsko, wchodzące w skład saskiej Marchii Wschodniej margrabiego Gerona II. Cytat: Andrzej F. Grabski, Bolesław Chrobry. Zarys dziejów politycznych i wojskowych, Warszawa 1964, s. 116.

%. Wyprawa Bolesława Krzywoustego przeciwko Pomorzanom jesienią 1103 roku — oblegano Kołobrzeg, zdobywając tylko podgrodzie. Cytat: Tadeusz Korzon, Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, wyd. n, Lwów— —Warszawa—Kraków 1923, t. I, s. 57.

3.    Kampania Piotra Dunina przeciwko Krzyżakom w 1462 roku, uwieńczona 17 września zwycięstwem pod Swiecinem. Cytat: Marian Biskup, Trzynastoletnia wojna z zakonem krzyżackim 1454—1466, Warszawa 1967, s. 622.

4.    Kampania pokucka Jana Tarnowskiego w 1531 roku przeciwko Mołdawianom, uwieńczona 22 sierpnia zwycięstwem pod Obertynem, gdy Mołdawianie usiłowali ponownie zająć Pokucie. Cytat: Zdzisław Spieral-ski, Kampania obertyńska 1531 roku, Warszawa 1962, s. 149.

5.    Wyprawa (zagon kawaleryjski) hetmana polnego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła w 1581 roku, której celem było sparaliżowanie moskiewskiej inicjatywy i ubezpieczenie wojsk Stefana Batorego przystępujących do oblężenia Pskowa; w ciągu 78 dni (5 sierpnia — 22 października) Radziwiłł przebył wśród nieustannych walk trasę wynoszącą w linii powietrznej 1400 km (od Witebska do Rżewa i Staricy, przez Toropiec i Starą Russę nad Jeziorem Ilmeń pod Psków). Cytat: Marian Kukieł, Zarys historii wojskowości w Polsce, wyd. V, Londyn 2949, s. 48—49.

6.    Wyprawa wojsk koronnych Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego przeciwko armii szwedzkiej Karola X Gustawa, uwieńczona w końcu marca 1656 roku — przy udziale armii litewskiej Pawła Sapiehy — zamknięciem Szwedów w widłach Wisły i Sanu. Cytat: Wiesław Majewski, Polska sztuka wojenna

w*

227