25072 skanuj0004 (26)

3.1. Ogólne zasady planowania zagospodarowania turystycznego 151

Jak już wspomniano, do krajów o długich tradycjach w opracowywaniu planów zagospodarowania turystycznego należy Polska, w której już w latach 30. XX w. prace w tym zakresie prowadził S. Leszczycki i skupieni wokół niego geografowie oraz planiści [Leszczycki 1992].

W okresie po 1945 r. pierwsze plany regionalne, w których uwzględniono problematykę turystyczną, zostały opracowane jeszcze w latach 50. W 1959 r. przyjęto „Plan zagospodarowania turystycznego kraju dla potrzeb turystyki zagranicznej w latach 1959-1962”, a w dwa lata potem „Plan zagospodarowania turystycznego Polski w latach 1961-1965”. Zgodnie z ich ustaleniami w następnych latach powstało wiele inwestycji turystycznych, które nadal w dużej mierze decydują o obecnym kształcie zagospodarowania turystycznego Polski. W tym okresie ukazało się również wiele publikacji z wytycznymi dla planistów zajmujących się zagospodarowaniem turystycznym [Szuszkiewicz i in. 1965, Kasperski 1966, 1968a, 1968b], które często są nadal stosowane w praktyce urbanistyczno-architektonicznej.

W końcu lat 60. XX w. pod kierunkiem O. Rogalewskiego ukończono „Plan kierunkowy zagospodarowania turystycznego Polski” [Rogalewski 1979], który określał:

•    obszary, miejscowości, obiekty i trasy, które stanowią podstawowe walory (zasoby) krajoznawcze i wypoczynkowe kraju, i które powinny być zachowane w celu zaspokojenia potrzeb społeczeństwa i przyszłych pokoleń;

•    rodzaje i optymalną wielkość funkcji, jakie powinny spełniać w turystyce powyższe walory;

•    lokalizację głównych elementów zagospodarowania turystycznego kraju.

Zgodnie z założeniami planu, jako odrębne zagadnienia w planie wydzielono:

turystykę wypoczynkową, turystykę krajoznawczą, turystykę wędrowną, a także wypoczynek świąteczny.

Biorąc pod uwagę zasoby środowiska przyrodniczego i poziom rozwoju społeczno--gospodarczego, z punktu widzenia turystyki wypoczynkowej wydzielono w Polsce trzy kategorie rejonów turystycznych: kategoria I (gdzie turystykę uznano, jako funkcję dominującą), kategoria II (turystyka była funkcją gospodarczą równorzędną innym działom gospodarki) i kategoria III (turystyka stanowiła jedynie funkcję uzupełniającą). Określając liczbę osób mogących jednocześnie wypoczywać na danym terenie, przyjęto, że rejony kategorii I mogą średnio pomieścić 127 osób na 1 km², tereny kategorii II są w stanie przyjąć jednorazowo 58 osób na 1 km², a obszary zakwalifikowane do kategorii III mogą przyjąć 18 osób na 1 km².

W ślad za przyjętym „Planem kierunkowym zagospodarowania turystycznego Polski” w następnych latach opracowano plany regionalne i miejscowe. Powstały również liczne opracowania metodyczne, które były poświęcone m.in. planom zagospodarowania turystycznego obszarów podmiejskich [Rutkowski 1978], terenów chronionych [Baranowska-Janota, Ptaszycka-Jackowska 1987], obszarów pojeziernych [Zwoliński 1985, 1992], nadmorskich [Gurjanowa 1972], jak również miejskich [Przybyszewska--Gudelis, Iwicki 1973].

Mimo powszechnej zgody co do celowości planowania turystyki i zagospodarowania turystycznego, efekty planowania odbiegają często od przyjętych założeń. Związane