25464 P1260038

12*

i U, czernionych lub brunatnych, niekiedy o ehropoweconej dolnej psrtii brsuśce.

Od diana C. Jodełki tej odmiany posiadają dwie grupy odgałęzień bocznych skierowanychs górna ku górze, dolna ku dołowi. W układzie wertykalnym umieszczana są na szyjkach popielnio twarzowych; z tyłu rysunku napierśnika lub z przodu szyjki pod twarzą /Tabl. XVII,

1o 1 XVIII, 8/. Takie same motywy widnieją w przedniej caęśoi brzuśoa popielnicy z Gdańska —Wrzeszcza /Tabl. XXII, 9/• -izereg motywów odmiany 0 może tworzyć poziomy szlak oblegający naczynie /Tabl.Hi, 6/, a tylko w jednym przypadku tego rodzaju ornament składa się z poziomo leżących jodełek /Krosno, pow. Bytów/. Na popielnicy z Ugoazczy, pow. Bytów dwa pionowe motywy wyryte są symetrycznie po obu stronach przedniej partii brzużco /podobnie, jak w odmianie X D/. Pojedyncze znaki spotyka się stosunkowo rzadko i wyłącznie w układzie wertykalnym na. brzuśouch naczyń. Odmiana ta występuje zarówno na popielnicach twarzowych, jak 1 pozbawionych wizerunków twarzy. Motywy spotykane no szyjkach pozostają zawsze w pewnym związku z wizerunkiem twarzy. Powierzchnie naczyń a i czernione lub brunatne, występuje również obropowaoenio brzuóców.

Odmiana D. Reprezentowana jest również przez jodełki niepełne, ale składające się tylko z jednej grupy odgałęzień bocznych, umieszczonych u dołu trzonu, którym jest linia pionowa. Odgałęzienia sklarowane są zawsze ku dołowi. Tego rodzaju motywy występują najczęściej na przedniej partii brzuśca 1 rozmieszczone są symetrycznie po jego prawej i lewej stronie /Tabl. XVIII, 7 i XX, '//. Wyjątkowo trzy gałązki tej odmiany łączą się u góry i mają wspólny wierz sbjpłeki motyw ten zajmuje większą część brzuścs i umieszozony jest obok wyobrażenia odmiany IX B.

Odmiana g. Motywy te posiadają kilka grup odgałęzień bocznych /wj-fcej niż dwie/, skierowanych ku dołowi po Obu stronach trzonu jodełki. Występują pojedyńozo z przodu szyjki w układzie wertykel* nym pod wyobrażeniem twarzy /Tabl. XVII, 13/. llo górnej partii brzuśca zwieszają się od nasady azyl, stauowląo elementy szlaków nieciągłych.

Podsumowując — można stwierdzić, że rozmaite odmiany motywów jodełkowych są zjawiskiem powszechnym w zdobnictwie poplelnlo kultury pomorskiej. Występują w pewnych charakterystycznych układach, z których najczęściej spotykane wymienimy poniżejt

1/ Motywy jodełkowe dominują na powierzchni ueozynia, stanowiąc zarazem strefy ornamentalne 1 elementy przedstawieniowe /Grabowo Bobowskie| Kierwałdi Starogard Gd./

2/ Wyryte są w układzie horyzontalnym, lub hory zon ta lno-wer tyka lny m w postaci szlaków nieciągłych pod nasadą azyli a/ złożone z gałązek jodełek poziomo oblegających naczyniai b/ złożona i poziomej jodełki ze zwieszającymi się gałązkami, wykonanymi w tym samym stylu /Czarlin/ o/ oddzielne motywy przeważnie w układzie pionowym, rzadzlęj poziomym, tworzą szlak nieciągły, powtarzając się rytmicznie /Godętowot Paraszyno/

3/ Pojedyncze znaki o treści symbolicznej /można je rozumieć w węższym zakresie i jako symbol pewnego prsedmiotui albo a szerszymi jako symbol jakiejś ogólniejszej idei/. Te dwa rodzaje interpretacji często nie wykluczają się wzajemnie.

Do ostatnich z tych trzech rodzajów wyobrażeń należą jodełki wyryte pod wizerunkami twarzy /o dwóch grupach odgałęzień bocznych/ Jodełki odmiany I D na brzuścu, zdobiące niekiedy rysunki taroz, poza tym przykłady dwóch gałązek odmian I O, lub II D, umieszczanych po obu stronach brzuśca czy szyjki popielnicy, a także jodełki wchodzące w skład przedstawień obrazowyoh.

Istotne jest, że opisywane odmiany wzorów jodełkowych nie są zjawiskiem odosobnionym w kulturze pomorskiej 1 posiadają liozne analogie w zdobnictwie oeramiki łużyckiej. Występują tam woześniej, bo już w IV i V okresie epoki brązu, między innymi na obszarze