26525 wstęp do teorii polityki img 200

190

postępowania, która wynika z bilansu kosztów i korzyści powodowanych danym rozwiązaniem, decyzją czy postępowaniem”⁴¹.

W oparci u o takie rozumienie pojęcia efektywności pełna i dokładna analiza tego zjawiska w odniesieniu do ról międzynarodowych państwa, oparta o obiektywne kryteria jest, w zasadzie, niemożliwa. Podstawowa trudność polega na tym, że koszty działań podejmowanych przez te podmioty stosunków międzynarodowych sąniewy-mieme. W przypadku państw, korzyści i koszty decyzji (działań) można właściwie obliczać na podstawie poniesionych nakładów finansowych czy zysków' płynących z nawiązania współpracy gospodarczej i politycznej, są one jednak bardzo trudne do zmierzenia (szczególnie w odniesieniu do ewentualnych zysków). Tnidno, bowiem byłoby wyznaczyć jednostki miary stabilizowania otoczenia międzynarodowego czy upowszechniania demokracji i transferu własnych doświadczeń. Wydaje się, więc, że jedynym sposobem badania efektywności ról międzynarodowych państwa jest ogólna analiza różnych przejawów jego działalności.

Do czynników- warunkujących efektywność ról międzynarodowych państwa niewątpliwie należy zaliczyć szeroko rozumiany potencjał, od którego zależy siła oddziaływania na środowisko. Składa się na to wiele czynników takich jak na przykład uwarunkowania geopolityczne, pozycja w systemie uczestników, Innąpr/.e-słanką warunkującą efektywność ról może być ocena społeczności międzynarodowej, rozumianej jako ogół uczestników stosunków międzynarodowych⁴². W tym przypadku ocena ta właściwie warunkuje występowanie pewnych ról, gdyż istnieją one jako odpowiedź na pojawiające się potrzeby państwa, ale także środowiska międzynarodowego. Dlatego też, aprobata środowiska międzynarodowego budująco wpływa na system ról państwa. Za jeden z warunków efektywności działań uznać można także ich trwałe i stabilne konsekwencje, a te z kolei, determinuje m.in. pozytywna reakcja ze strony społeczności międzynarodowej⁴⁵.

Na efektywność poszczególnych ról międzynarodowych wpływa także samo formułowanie i konsekwencja w ich realizacji. W przypadku państw jest to podstawowy warunek skuteczności działań w tym zakresie.

Nie bez znaczenia wydaje się tu także czynnik współzależności efektywności poszczególnych ról. Efektywność jednego rodzaju ról niewątpliwie ma mniejszy lub większy wply w na efektywność pozostałych, gdyż pociąga za sobą przeświadczenie, że państwo, które ma możliwość efektywnego działania w jednej dziedzinie lub regionie będzie miało takie możliwości także w innych.

⁴¹ Wojciech Morawiecki, Międzynarodowe organizacje gospodarcze, Warszawa; Wydawnictwo PWN 1987, s. 302-303.

° Ziemowit J. Pietraś, Podstawy teorii..., $. 65 67. Podobnie pojęcie społeczności międzynarodowej, jako ogót uczestników stosunków międzynarodowych pozostających ze sobą w różnych interakcjach, definiuje Józef Kukułka, Teoria stosunków.., s. 97.

Janusz Symonides, Zasada efektywności w prawie międzynarodowym, Toruń: Wydawnictwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1967, s. 16-17.