27866 ZF Bień"3

Formy rozliczeń pieniężnych w obrotach krajowych 223

Formy rozliczeń pieniężnych w obrotach krajowych 223

jRozliczenia bezpośrednie oraz realizowane za pośrednictwem banków Rozliczenia bezpośrednie gotówkowe

Występujące w praktyce formy rozliczeń pieniężnych można podzielić na dokonywane bezpośrednio między kontrahentami oraz za pośrednictwem banków (por. rysunek 13). W obu przypadkach zaplata należności może nastąpić gotówką lub bezgotówkowo.

Rozliczenia bezpośrednie gotówkowe polegają na regulowaniu zobowiązań przez dłużnika gotówką wypłacaną z kasy i wpłacaną do kasy wierzyciela. W normalnych warunkach forma ta występuje powszechnie w handlu detalicznym, przy wypłatach wynagrodzeń (w krajach, w których nie jest rozwiązany system przekazywania wynagrodzeń na konta bankowe pracowników), przy regulowaniu drobnych należności z tytułu usług itp. Powszechnie preferowane są natomiast obroty za pośrednictwem banków ze względu na większe ich bezpieczeństwo oraz na odsetki uzyskiwane dzięki przechowywaniu gotówki w bankach. Jednak w razie niedostatecznej sprawności aparatu bankowego obroty kasowe są nadmiernie rozwijane.

Rozliczenia

bezpośrednie

bezgotówkowe

Rozliczenia bezpośrednie bezgotówkowe są przede wszystkim rezultatem kredytu kupieckiego (handlowego). Wówczas należności i zobowiązania ewidencjonowane są na kontach w księgowości partnerów (kredyt w rachunku otwartym), a dopiero później występuje moment zapłaty gotówkowej. Formę kredytu stanowi także zapłata wekslem, który ze względu na zaostrzony tryb egzekucji należności nie zapłaconej w terminie, stanowi mocniejszą formę zabezpieczenia inkasa wierzytelności.

Kompensata

rozliczeń

Specyficzną formą bezpośrednich rozliczeń bezgotówkowych jest kompensata należności i zobowiązań. Może ona być stosowana między kontrahentami, dokonującymi operacji, w wyniku których w pewnym okresie powstają wzajemne należności i zobowiązania.

Przy przyjęciu tej formy rozliczeń kontrahenci, ograniczają się do zapisywania wzajemnych obrotów na kontach księgowych, kompensując je bez dokonywania regulacji każdej operacji. Jest to tzw. kompensata okresowa, na którą składa się szereg wzajemnych należności i zobowiązań. Możliwe jest jednak zastosowanie kompensaty jednorazowej, dotyczącej tylko dwóch wzajemnie przeciw-