27945 psychoterapia
1

Wzór osobowy psychoterapeuty

151

zrozumieć świat przeżyć pacjenta i mieć wciąż napiętą uwagę, aby uchwycić to, co on chce wyrazić, tworzyć sobie wciąż na nowo obraz jego życia, widzieć go w przeszłości, w chwili obecnej, ale także w przyszłości. Obraz pacjenta nie powinien być czymś utrwalonym, lecz powinien zmieniać się pod wpływem nowych o nim informacji. — Kępiński wskazuje również na to, że korzystny dla kontaktu terapeutycznego p bywa pewien stopień nieokreśloności terapeuty jako osoby. Pożądane i jest, aby terapeuta niewiele mówił, aby nie był znany z życia prywat- \ nego i nie utrzymywał z pacjentem kontaktów poza' godzinami terapii. \

W kontakcie terapeutycznym najważniejsze'jest, zdanierrPwietu auto-rów, pełne zaufanie pacjenta do terapeuty. Autorzy przyjmują, że niemal każdy człowiek ma ogromną potrzebę podzielenia się swoimi problemami, chce być przez kogoś rozumiany — a ta potrzeba jest szczególnie wzmożona u osób szukających terapeutycznej pomocy. Bywa tak, że terapeuta jest jedyną osobą, przez którą pacjent czuje się rozumiany ²¹.

Rozumienie wymaga empatii, którą traktuje się niekiedy jako rozumiejące uwrażliwienie na konstelacje uczuciowe drugiego człowieka ?². Trzeba ńmięć we właściwej chwili właściwie odreago\aaŁlJSó~gers stwier-dził, że empatia to tyle, co „odczuwanie wewnętrznego świata...pae.ienta, jak gdyby byl on własnym”, ani na chwilę na zatracając jednakże adekwatnego dystansu ²³.

Rozumienie możliwe jest tylko przy podejściu krańcowo indywidual-nym. Jankowski mówi, że jeżeli Terapenfa nle chce lub nie potralTużnać, f że dla~poszczególnych ludzi te same sytuacje mogą mieć całkowicie różne j '“'"znaczenie, nigdy nfiTzrozumie swoich pacjentów²⁴.

Niektórzy autorzy twierdzą, że rodzaj rozumienia istotny w terapii nie dopuszcza postawy oceniającej, a już zwłaszcza potępiającej, dopatrując się w tym swoistych cech kontaktu terapeutycznego. Rogers mówi, że w zwykłym obcowaniu ludzi ze sobą ten rodzaj rozumienia zdarza,się bardzo rzadko, bo ludzie nastawieni są na „wartościującą obserwację drugiego człowieka z zewnątrz” i nie próbują wniknąć w niego na tyle, aby spojrzeć na świat jak gdyby jego oczami. Oto charakterystyczne dla Rogersa stwierdzenie: „Gdy ktoś wyraża swoje uczucia, postawy lub przekonania, zazwyczaj nasza wewnętrzna reakcja wygląda tak: to jest słuszne — to głupie — to nienormalne — to nierozsądne — to błędne — to nieprzyjemne. Bardzo rzadko pozwalamy sobie na to, aby dokładnie rozumieć zamiast oceniać”. „Moje rozumienie pozwala człowiekowi się zmienić” ²⁵.

Za najważniejszą podstawę zaufania, które pacjentowi pozwoli otworzyć się w kontakcie terapeutycznym, uchodzi to, co Rogers, a za nim wielu innych autorów, nazywa bezwarunkową akceptacją. Rogers wyjaśnia, że chodzi o to, aby pojedyncze zachowania pacjenta, nawet ujemnie przez terapeutę oceniane, nie miały wpływu na zasadnicze pozytywne wobec niego nastawienie ²⁶.

²¹    Pisze o tym m.in. K. Jankowski w cytowanej książce.

²²    H. Strotzka, wyd. cyt., s. 73.

²³    C. R. Rogers, On Becoming a Person, s. 9.1.

²⁴    K. Jankowski, wyd. cyt., s. 213.

²³ C. R. Rogers, On Becoming a Person, s. 18.

²⁶ C, R. Rogers, The Interpersonal Relationship: The £ore of Guidance, [w:] C. R. Rogers, B. Stevens, Person to Person. The Problem of Being Humań, London 1973, s. 94.