47692 psychoterapia3

143

Wzór osobowy psychoterapeuty

nową wiedzę o sobie samym i o innych ludziach. Wszystko to sprzyja jego psychicznym przeobrażeniom h

Między terapeutą a pacjentem dochodzi zatem do powstania swoistej więzi psychicznej. Wedle zarysowanej koncepcji ta więź właśnie funkcjonuje w psychoterapii jako ważny lub może najważniejszy czynnik ■sprawczy. Być może pełni ona rolę jak gdyby zastępczą w stosunku do niezadowalających kontaktów pacjenta z ludźmi na różnych odcinkach jego zwykłego codziennego życia. Tym ważniejszy staje się problem pożądanej osobowości psychoterapeuty.

Istnieje pewna niewielka liczba postulatów akceptowanych na tyle zgodnie, że w niektórych krajach sformułowano zbiór zasad w postaci kodeksów mających obowiązywać psychoterapeutów. Postulaty te mają jednak zazwyczaj charakter bardzo ogólnikowy i dopuszczają różne konkretyzacje, częściowo zaś pokrywają się z wymogami stawianymi również wielu innym grupom zawodowym, nie uwzględniając specyfiki psychoterapii. Tak więc wymaga się od terapeuty świadomości etycznej, poczucia odpowiedzialńoscp^dojflSFości ż y c i o w e'j,~"3 ochow a n i a tajemnicy Zawodowej itp.T^- Zdarza się jednak, ze kodeks zawiera również jakieś ‘'postulaty kontrowersyjne. Jak dalej wykażę, jest tak np. z punktem umieszczonym w kodeksie norweskim, który brzmi: „Terapeuta powinien szanować autonomię osobowości pacjenta. Znaczy to między innymi, że nie powinien narzucać pacjentowi swych własnych norm lub swej

ideologii” ^{1 2 3 4}.    ~~-------------7“    ~    ‘

~ Liczni autorzy wskazują na rolę cech osobowościowych terapeuty w optymalizacji procesu terapii. Kępiński jednak twierdzi, że poza pewnymi niezbędnymi warunkami, takimi jak pozytywne nastawienie do pacjenta i chęć przyjścia imij pomocą, istnieje w zakresie ęeęh ’osobowościowych teFapeut^duże możliwości £f5żmictsw'§mar Jego zdaniem ludzie podejmujący się roli terapeuty nie muszą podlegać ścisłej selekcji ani nie muszą łamać swojej natury, próbując się dostosować do jednego wzoru osobowego. Ze względu na różnorodne charaktery pacjentów przydatne są bowiem różnorodne charaktery terapeutów. „Jednemu bardziej odpowiada psychiatra wiećei zdecydowany, a nawet despotyczny! ~Ifirre-mu uczuciowy, innemu znów chłodny i racjonalistyczny itp. Istnieje tu “jakby swoisty dobór naturalny warunkujący optymalne możliwości wzajemnego oddziaływania psychicznego. W naszych warunkach lecznictwa psychiatrycznego chory rzadko może wybrać sobie psychiatrę. Ale gdy to jest możliwe, daje się zauważyć, że określone typy chorych skupiają się wokół określonych typów psychiatrów” ⁵.

Oczekiwania dotyczące zawodowych kompetencji psychoterapeuty oraz jego osobowościowych dyspozycji, a także jego postawy i zachowania w kontakcie terapeutycznym są bardzo zróżnicowane. Kontrowersje uwarunkowane są często zasadniczymi różnicami w zakresie podstawowych założeń wartościujących. Odnoszą się one nawet do spraw tak

1

* J. D. Frank, Wirkungskomponenten der Psychoterapie. ,,Das medizinische

2

Prisma” nr 2, 1975.

3

   Por. Jan Smelslund, Becoming a Psychologist, Oslo 1972. Polskie Towarzystwo Psychologiczne w 1971 r. ogłosiło Kodeks Etyczny Psychologa mający zastosowanie również do praktyki psychoterapeutycznej.

4

   Jan Smelslund, wyd. cyt., s. 50.

5

   A. Kępiński, Psychopatologia nerwic, Warszawa 1973, s. 274.