28245 Kancelaria miasta Kazimierza pod Krakowem35 1802
4

164 MARIAN FRIEDBERG

nie było pomyślnie, np. w r. 1729 pisarz otrzymał 156 zł, w r. 1750 zanotowano wypłaty nieregularne—fPod koniec w. XVIII; po pewnym uporządkowaniu stosunków przez Komisję Dobrego Porządku, pisarz po bierał 12 zł tygodniowo^.

(W budżetach kazimierskich od połowy w. XVI występują pewne sum;, asygnowane radnym, urzędnikom i służbie miejskiej przed głównymi świętami kościelnymi z przeznaczeniem na poczęstunek świąteczny, ana logiczne do refectiones, znanych z krakowskich ksiąg rachunkowych. Ko rzystali z tych dodatków pisarze,_ a także tpodpiskowię) (ci ostatni ni' otrzymywali właściwego salarium)\ Terminy wypłat tych sum ulegały pewnym zmianom. Zrazu dawano je około Nowego Roku jako kolędę noworoczną; pisarz dostawał 15 gr tego dodatku. Wkrótce jednak przyjęła się jako termin Wielkanoc albo też Wielkanoc i Boże Narodzenio. zależnie od stanu finansów miasta. Dodatek wielkanocny nazywano „na soldry” (szołdry, szynki), wyjątkowo „smigurzt” (śmigus), dodatek grud niowy „na strucle”, niekiedy nadmieniono i „na wino”. Zrazu dawano pisarzowi ten dodatek w sumie 12 lub 15 gr, potem 1 zł, zresztą nieregularnie. Zdarzała się i wyjątkowa hojność, jak np. w r. 1600, kiedy to pisarz dostał 15 gr „na soldrę”, 12 gr na wino a 1 fl na korzenie. Również w złych latach z końca w. XVII i pierwszych dziesiątkach XVIII utrzymano zwyczaj dodatków świątecznych, choć nie zawsze je wypłacano. Pisarzowi dostawało się po 1 lub 2 zł, ale nieraz i nic ^S1.

(fodobnym dodatkiem do uposażenia było tzw. „drwalne” (na drwa), przyznawane w niektórych latach w porze zimowej. Występuje ono w budżetach od samego początku w. XVII do początku XVIII, ale bardzo nieregularnie) Pisarz otrzymywał drwalne w wysokości 5—10 zł^{1 2 3}.

Innego rodzaju dodatek stanowiły kwoty wypłacane po przeprowadzo-*: \ m przez ionerów przed burmistrzem i radnymi rozrachunku z dochodów i wydatków miejskich; otrzymywali je radni, pisarz i podpiskowie j.tko wynagrodzenie za dodatkową pracę.] Pisarz dostawał 24 gr, a najczęściej złotego⁸³.

Na zakończeniefuwag'o dochodach pisarza podajemy dla porównania ■ »czne pobory ważniejszych funkcjonariuszy miejskich („familiae civili ordinaria”) z lat bezpośrednio poprzedzających wojnę szwedzką, i|. 1650—1654, kiedy wypłacano: zegarmistrzowi 52 zł, strycharzowi 26 zł, pięciu sługom 173 zł 10 gr, trębaczowi 130 zł, rurmistrzowi 104 zł, obchodzącemu browary i wybierającemu „wodne” 55 zł 14 gr, bronnemu wielickiemu i skawińskiemu po 52 zł a krakowskiemu 26 zł⁸⁴. Z tego porównania wynikałoby, że niektórzy z funkcjonariuszy, jak trębacz : rurmistrz, byli prawie tak wynagradzani jak pisarz (licząc jego dodatek .-.i syndykaturę). Jednakże pisarz poza pensją miał dochody z taks kancelaryjnych.

PODPISKOWIE (KANCELARYŚCI)

Już wyżej podkreślono, że w najstarszych księgach z w. XIV występuje niekiedy kilka rąk równocześnie, co świadczy, że'pisarz miewał pomocników. W wiekach późniejszych niewątpliwie stale kilka osób pisało równocześnie coraz mnożące się księgi?) Pomimo tego stwierdzenia nie jest jednak łatwo zrekonstruować skład kancelarii. Brak w tej mierze źródeł bezpośrednich, nie napotkano na zapiski o stosunku pisarza do podwładnych ani o wzajemnej relacji ich wynagrodzenia. O podpisku czy podpiskach mówią księgi rachunkowe, jednak nie w pozycji wykazującej właściwe pobory (solarium), ale tylko dodatki do płacy; bywają też wzmianki o zapłacie za wykonanie pewnych zleconych czynności pisarskich.

Według ksiąg rachunkowych kazimierskich z w. XVI vicenotarius do.dawał te    same    dodatki świąteczne co pisarz, ale w mniejszej    wysokości: 4, 6,    8,    czasem nawet 15 gr. W księgach z w. XVII jest    mowa

. podpiskach, niekiedy zaś (w drugiej połowie tego wieku) użyto tytułu: kmicelarysta lub kancelaryści. Ci podpiskowie czy kancelaryści dostawali w w. XVII zwykle 15 gr dodatku świątecznego, wyjątkowo zdarzały się

520; K 581, s. 267; K 597, s. 136). Drwalne pobierali także radni. Niekiedy wymieniano w rachunkach ogólną sumę na ten dodatek dla radnych i pisarza.

“^:l Np. w    r.    1552    24 gr, w 1. 1620, 1630, 1648, 1652, 1670 po 1 zł (rpisy    K 505,

s 339; K 561,    s.    139;    K 566, s. 487; K 577, s. 29, 377; K 582, s. 35).

^M Rpis K 577, s. 175, 277, 379, 472, 564. W r. 1652 (s. 379) w związku z panującą wówczas zarazą wypłacono niektórym nieco mniejsze kwoty; W r. 1654 (s. 564) brónny krakowski dostał 52 zł.

1

⁸⁸ Rpisy K 597, s. 32, 86, 136 (1. 1699—1701); K 599, s. 23, 29, 70, 154 (1. 1710—1712); K 608, s. 45, 46, 136, 137 (1. 1719—1720); K 616, s. 153 (r. 1729); K 636, s. 155 (r. 1750): K 694 (1. 1789—1794). Trzeba przypomnieć, że w w. XVIII nastąpił wielki spadek wartości monety.

2

   Rejectiones krakowskie por. M. Friedberg, op. cit., s. 294—295. — Noworoczne pisarza kazimierskiego: rpis K 505, s. 109, 157 (1. 1547—1549). — Dodatki świąteczne: K 505, s. 224, 236, 321, 335, 425, 437 (1. 1551—1553); K 544, s. 60 (r. 1600); K 561, s. 79, 85, 178, 181 (1. 1619—1620); K 566, s. 517, 520 (r. 1630); K 581, s. 266 (r. 1652); K 582, s. 77 (r. 1670, w tym roku, podobnie jak w r. 1652, wypłacono dodatek tylko na Boże Narodzenie); K 588, s. 67, 68 (r. 1686, dano 2 zł na śmigus a 1 zł na strucle); K 592, s. 34 (r. 1694, tylko 2 zł na strucle). W 1. 1699, 1700 i 1701 wymieniono tylko ogólną sumą daną radnym i funkcjonariuszom miejskim (K 597, s. 31, 85, 135). W 1. 1710—1712 jedynie radni pobrali skromne kwoty na strucle i stoczki (K 599, s. 23, 70, 153). W 1. 1719 i 1720 pisarz dostał dwa razy w roku po 2 z) dodatku (K 608, s. 45, 136), jednak w r. 1729 znowu mu nic nie dano, choć dodatek otrzymali radni i służba (K 616).

3

   W r. 1600 5 zł, w 1. 1630, 1652 i 1701 po 10 zł (rpisy K 544, s. 63; K 560.