28620 strony70 71

Autor wyodrębnił te fazy na podstawie ekspansji amerykańskich korporacji międzynarodowych, które po II wojnie światowej były producentami większości nowych produktów. Korporacje te preferowały swój macierzysty kraj jako miejsce rozpoczęcia wytwarzania i sprzedaży produktu innowacyjnego.

W pierwszej fazie nowy produkt wytwarzany jest w niewielkich ilościach, przede wszystkim na rynek wysoko rozwiniętego kraju, w którym firma zainicjowała produkcję. Wysokie koszty produkcji, brak możliwości wykorzystania korzyści skali produkcji na tym etapie nie są jednak przeszkodą w uruchomieniu i stopniowym zwiększaniu produkcji. W miarę napływania sygnałów rynkowych następuje ulepszanie produktu i pod koniec fazy innowacyjnej firma rozpoczyna niewielki eksport do krajów o podobnym, wysokim poziomie rozwoju gospodarczego.

Druga faza MCŻP, w której występuje produkt w formie dojrzałej, jest konsekwencją stopniowego doskonalenia zarówno technologii, jak i cech samego produktu. Na tym etapie produkt traci cechy nowości, staje się technologicznie dojrzały i funkcjonalnie dopasowany do preferencji konsumentów. Upowszechnienie technologii powoduje pojawienie się licznych odmian naśladujących produkt. Pojawia się konkurencja. Groźba konkurencji ze strony innych producentów krajowych i zagranicznych stawia firmę przed koniecznością dokonania wyboru jednej z dwu możliwości: sprzedaży licencji lub bezpośredniego podjęcia produkcji za granicą.

Firma podejmuje ZIB, ponieważ te lepiej zabezpieczają przed rozprzestrzenianiem wiedzy technologicznej, dotyczącej procesu wytwarzania określonego produktu. ZIB podejmowane są w celu przedłużenia uzyskiwania korzyści wynikających z monopolu na posiadaną wiedzę techno logiczną .

¹⁷ W przypadku nowych produktów sprzedaż licencji jest dla firmy gorszym wyborem. Często bowiem zdarza się, ze nabywca licencji staje się po pewnym czasie faktycznym posiadaczem danej wiedzy technologicznej i sam podejmuje produkcje na rynkach trzecich.

Dlatego też w drugim etapie MCŻP firma uruchamia wytwarzanie produktu (znamionującego już cechy produktu dojrzałego) w krajach, do których uprzednio go eksportowała, a więc w krajach o podobnym poziomie rozwoju gospodarki.

Producent podejmuje decyzje o ZIB najczęściej wtedy, gdy jego pozycja monopolistyczna jest zagrożona. To zagrożenie ulega znacznemu zwiększeniu w trzeciej fazie MCŻP, kiedy produkt osiąga wysokie stadium standaryzacji.

I inna szuka wtedy nowych lokalizacji dla produkcji w krajach, w których ceny r/.ynników wytwórczych są najniższe, szczególnie praca i surowce. Są to przede wszystkim kraje rozwijające się, które na tym etapie MCŻP stają się miejscem podejmowania zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Zdarza się wtedy często, że firma rozpoczynająca produkcję oraz jej filie w krajach rozwiniętych zaprzestają wytwarzania produktu standaryzowanego ze względu na wyższe l.oszty jego produkcji i stają się jego importerami z krajów rozwijających się.

Omówione fazy MCŻP służą do objaśnienia lokalizacji jego produkcji oraz kierunków eksportu i importu. Można więc powiedzieć, że teoria MCŻP |cst próbą połączenia teorii zagranicznych inwestycji bezpośrednich z teorią wymiany międzynarodowej.

Podsumowując, należy stwierdzić, że:

I. Faza produktu innowacyjnego charakteryzuje się lokalizacją produkcji w kraju macierzystym (wysoko rozwiniętym gospodarczo) oraz zapoczątkowaniem eksportu do krajów o podobnym poziomie rozwoju. *

Faza produktu dojrzałego polega na zmniejszeniu produkcji w kraju macierzystym, lokalizowaniu jej w krajach rozwiniętych gospodarczo (ZIB) i zapoczątkowaniu importu do kraju macierzystego.

'. f aza produktu standaryzowanego charakteryzuje się lokalizacją produkcji w krajach rozwijających się oraz importem do kraju macierzystego i innych krajów rozwiniętych.

)