28836 P1180381

198 Ignacy Skrzypek

gardu w 1951 r.¹⁷ Dopiero w połowie lat pięćdziesiątych — 1956 r. _

doraźną akcję ratowniczą przeprowadzono na cmentarzyskach kultury pomorskiej w Kłącznie, gm. Studzienice, Struszewie, gm. Borzytuchom i Lubowie. gm. Silnowo gdzie zabezpieczono pojedyncze groby skrzynkowe. Na szczególne podkreślenie akcji badawczej ośrodka szczecińskiego, w zakresie kultury pomorskiej, zasługują prace wykopaliskowe przeprowadzone latem 1956 r. na rozległym cmentarzysku ciałopalnym w Dobrowie, gm. Tychowo Na przebadanym obszarze o powierzchni około 480 m^x odsłonięto i wy eksplorowano 125 grobów ciałopalnych datowanych ogólnie na wczesny okres lateński.

Z innych odkryć interesującej nas kultury należy wymienić prace* ratówańczo-zahezpieczające na terenie byłego powiatu Stargard Szczeciński. w miejscowościach: Chabówko, gm. Bielice, gdzie uratowano grób z dwiema popielnicami, Dobrzany, gm. Dobrzany skąd znamy grób jednostkowy z dobrze zachowaną popielnicą twarzową kształtu gruszkowa-iego i w miejscowości Szadzko, gm. Dobrzany gdzie odkryto grób skrzynkowy z obwarowaniem wyposażony w 2 popielnice, przystawki i ozdoby z brązu *•-

Wymienione katedry archeologii uniwersytetów w Łodzi i Toruniu ograniczyły swoje badania jedynie do uratowania pojedynczych grobów kultury pomorskiej, przy okazji prowadzonych w pobliżu stacjonarnych badań wykopaliskowych z innych okresów chronologicznych. Były to stanowiska w Garbku gm. Przechlewo (Łódź) i OLszanowie, gm. Rzeczenica (Toruń)

Katedra Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu przeprowadziła prace wykopaliskowe na cmentarzysku ciałopalnym w Miechęcinie, gm. Dygowo (przez dwa sezony) oraz badania powierzchniowo-sondażowe na osadach wielokulturowych w Bogucinie, gm. Kołobrzeg, Bylicy i Dzierżęcinie, gm. Postomino ²². Badania te pro-

j. Karpowicz, Grób skrzynkowy odkryty w okolicach Białogardu, Z otchłani wieków, R. 21: 1052, s. 27.

» A. Hamling, Materiały Zachodnio-Pomorskie, t. 2: 1956, s. 337.

“A. Hamling, Materiały Zachodnio-Pomorskie, t. 3: 1957, s. 307.

*• Archiwum Muzeum Narodowego w Szczecinie, teczka b. po w. stargardzkiego.

K. Walenia, Badania ratownicze w Garbku, pow. Człuchów, stan. I, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, t. 4: 1974, s. 29. Materiały z Olszanowa nic zostały opublikowane, autorowi znane są z autopsji.

n C. Strzyżewski, Z. Z u r a w s k i. Sprawozdaniu z badań wykopaliskowych na stanowisku 3 w Dzierżęcinie, pow. Sławno w 1972 r. Koszalińskie Zeszyty Muzealne. t. 3: 1973. s. 90. Do pozostałych stanowisk materiały znajdują się w archiwum działu archeologicznego Muzeum Okręgowego w Koszalinie oraz u Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych w Koszalinie.

wadzono jednak na marginesie szerszego tematu naukowego podjętego przez tę Katedrę i kontynuowanego w latach 1970—1974^M. Część jednak otezaru Pomorza Zachodniego, tzw. Pomorze Środkowe, przez długie lata nie było objęte żadną systematyczną akcją badawczą — i to nie tylko w zakresie zagadnień kultury pomorskiej.

Sytuacja taka istniała do 1956 r., do chwili zatrudnienia w Muzeum w Koszalinie etatowego archeologa. Z ramienia tej placówki, w pierwszym okresie (lata 1957—1959), przeprowadzono archeologiczne prace ratownicze między innymi na stanowiskach kultury pomorskiej, w miejscowościach: Domaradz, gm. Damnica i Dęborogi, gm. Manowo. Zabezpieczono i wyeksplorowało, w pierwszym przypadku 3 groby skrzynkowe, w drugim 2, datowane na okres halsztacki D i wczesny okres lateńska ²⁴.

Datą przełomową w rozwoju badań archeologicznych na Pomorzu Środkowym w ogóle był rok 1958, kiedy to środowisko archeologiczne Koszalina powiększyło się o dalszych 4 archeologów zatrudnionych w muzeach w Koszalinie i Słupsku, w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Koszalinie (urząd konserwatorski) oraz poza wymienionymi instytucjami. W niedługim jednak czasie osoba z Muzeum w Słupsku przeniosła się poza teren obecnego woj. koszalińskiego, a do Muzeum w Koszalinie, w 1964 r., przyjęto nowego archeologa. Od tego roku przejęto prawną ochronę i stałą opiekę przetrwałych do naszych czasów zabytków archeologicznych. Cały wysiłek młodej kadry w tym pierwszym okresie został skierowany głównie na badania penetracyjne terenu oraz badania ratownicze podejmowane natychmiast po otrzymaniu zgłoszenia. Były to przede wszystkim stanowiska kultury pomorskiej. Miała również w tym swój udział dobrze zorganizowana pionierska akcja propagandowa i popularyzatorska wśród społeczeństwa tych ziem. W 1959 r. rozpoczęto także wielosezonowe badania cmentarzysk ciałopalnych na stanowiskach, które jednak po administracyjnym podziale kraju w 1975 r. znalazły się poza granicami interesującego nas obecnie

^a Katedra Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prowadziła w latach 1870—1974 prace terenowe na terenie fi powiatów b. woj. koszalińskiego, w ramach realizacji problemu „Badania nad etnogenezą, rozwojem i kulturą dawnych społeczeństw, zwłaszcza słowiańskich", w tym grupy tematymej „Etnogeneza i początki Słowian", a bardziej szczegółowo tematu: .Kontakty plemion słowiańskich na ziemiach polskich z innymi ludami w epoce żelaza" (problem resortowy PAN nr 37,2, 2).

⁴⁴ M. Sikora, Materiały Zachodnio-Pomorskie, i 2: 1856, s. 348.