P1180383

202 Ignacy Skrzypek

w postaci dużej ilości palenisk oraz jam, których wielkość i zachowany materiał pozwalają łączyć je z prymitywnymi obiektami mieszkalnymi typu półziemiankowego. Dodać należy, że była to pierwsza badana po wojnie na Pomorzu Zachodnim osada interesującej nas kultury.

Z przebadanej w latach 1969—1970, przez WKZA w Koszalinie, wielokulturowej osady w Porzeczu najbardziej interesujące obiekty osadnicze kultury pomorskiej, to piece z zachowanymi paleniskami i zarysy budowli naziemnych". Wreszcie najpóźniej, bo badana w 1972 r. przez PP PKZ w Szczecinie osada w Pomianowie dostarczyła nie tylko ponad 20 obiektów użytkowych, ale także sporo porównawczego materiału ceramicznego potrzebnego do stosowania szerokich analogii³⁰.

Przechodząc do chronologii badanych stanowisk kultury pomorskiej na Pomorzu Zachodnim w okresie powojennym można stwierdzić, że wśród cmentarzysk przeważają obiekty datowane ogólnie na wczesny i środkowy podokres lateński. Na fazę D okresu halsztackiego datowanych jest 11 stanowisk, natomiast na schyłek starszego okresu halsztackiego tylko 6 cmentarzysk. Trzeba tutaj jednak wziąć pod uwagę możliwość zmiany ilościowej w poszczególnych grupach chronologicznych. jaka może wyniknąć z chwilą pełnego — monograficznego — opracowania niektórych dużych cmentarzysk. Są bowiem przypadki, że niektóre cmentarzyska ujmuje się w zbyt szerokich ramach czasowych, np od okresu halsztackiego D do środkowego okresu lateńskiego. W naszych rozważaniach niejednokrotnie opieraliśmy się jedynie na drobnych publikacjach informacyjnych (Przewłoka, Dobrowo, Rosnowo) i stąd mogą wyniknąć pomyłki. Taka sama sytuacja istnieje w odniesieniu do wszystkich rozpoznanych osad, które w tej chwili — na roboczo — umieszcza się w przedziałach wczesnego i środkowego pod-okresu lateńskiego.

Kolejną kwestią odnoszącą się do stanu badań archeologicznych nad kulturą pomorską na Pomorzu Zachodnim jest okres prowadzenia wykopalisk na stanowiskach. Intencją tego podziału jest chęć zorientowania się, ile obiektów badano dorywczo, uzyskując w zasadzie skromny materiał źródłowy, ile natomiast rozkopywano systematyczniej, otrzymując bardziej bogaty materiał. Dla uproszczenia tej sprawy przyjęto rozróżnienie obiektów badanych tylko przez 1 sezon oraz rozkopywanych przez 2 sezony lub dłużej. Analizując dostępne dane daje

“D. Jankowska, F. J. Lachowicz, Porzecze, pow. Sławno, [w:] informator archeologiczni/. Badania 1969 r., Warszawa 1970, s. 130.

"Ł Cnotliwy, R. Kamiński, R. Rogosz, Osada z wczesnego i Środkowego okresu lateńskiego w Pomianowie, b. pow. Białogard, stan. 16, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, t S: 1975, i. 37—85.

się zauważyć, że w ciągu jednego sezonu badane byty 33 stanowiska, a tylko 10 obiektów rozkopywano przez dłuższy czas. W rozbiciu na cmentarzyska i osady wychodzi po pięć z każdej grupy obiektów badanych dwa lub powyżej dwóch sezonów.

Przedstawiony powyżej dorobek badawczy, głównie środowiska archeologicznego w Koszalinie, znajduje odzwierciedlenie w różnego rodzaju utrwalonych drukiem informacjach, stanowiących mniejszą lub większą podstawę źródłową do głębszych studiów miejscowych archeologów lub dla innych badaczy mogących wykorzystywać uzyskane materiały do opracowań syntetycznych. Na owe informacje składać się będą doroczne sprawozdania ogłaszane w Informatorze archeologicznym, zazwyczaj lakoniczne i bez ilustracji, orientujące tylko zainteresowanych o dokonanych odkryciach; sprawozdania publikowane, zazwyczaj ilustrowane, odnoszące się do badanego stanowiska oraz uzyskanych materiałów zamieszczane w różnych wydawnictwach; drobne doniesienia materiałowe, niekiedy ilustrowane, ujmujące w skrócie całość odkryć uzyskanych w trakcie krótkotrwałych zazwyczaj, jednorazowych badań ratowniczych, wreszcie monograficzne opracowania materiałowe odnoszące się do jednego stanowiska oraz opracowania ogólne.

W okresie powojennym, z interesującego nas obszaru, ukazało się 68 publikacji o charakterze sprawozdawczym lub materiałowym dotyczących zagadnień kultury pomorskiej. Najwięcej wśród nich, bo łącznie 46 — to, doniesienia sprawozdawcze ogłaszane w Informatorze archeologicznym, w powielanych, a później wychodzących drukiem sprawozdaniach Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych w Koszalinie, ukazujących się od 1961 do 1968 r., w „Zapiskach Koszalińskich”, w „Z otchłani wieków”, w dziale odkryć „Materiałów Zachodniopomorskich” oraz w „Koszalińskich Zeszytach Muzealnych”. Jeżeli chodzi o publikacje materiałowe, to ukazało się ich łącznie 21, głównie w „Materiałach Zachodniopomorskich” i „Koszalińskich Zeszytach Muzealnych”. Wśród nich większość jednak stanowią publikacje stanowisk niewielkich, badanych zazwyczaj jednosezonowo na zasadzie ratownictwa. Trzeba przy tym zaznaczyć, że źródła tej kategorii ukazywały się z zasady w okresie od 1 roku do 3 lat od chwil; zakończenia sezonu wykopaliskowego. Wiele stanowisk uzyskiwało najpierw krótkie notatki, a dopiero później opracowania materiałowe. Odczuwa się jednak brak opracowań monograficznych, czy chociażby większych publikacji materiałowych paru ważnych wielokulturowych obiektów osadniczych i grobowych, na których badania zostały zakończone kilka lub kilkanaście lat temu. Mamy tutaj na myśli rozległe osady w Konikowie, Porzeczu, Lupawie, Bielawie oraz cmentarzyska w Do-