P1180384

?04 Ignacy Skrzypek

browie. Przewłoce i Grabówie, stan. 2 — cmentarzysko płaskie. Bogate materiały dowodowe, jakie zawierają te obiekty, wniosłyby wiele istotnych i potrzebnych danych do bardziej precyzyjnych ustaleń chronologicznych kultury pomorskiej na terenie Pomorza Zachodniego oraz rozszerzyłyby naszą wiedze co do niektórych kwestii problemowych, zwłaszcza osadniczych, gospodarczych i społecznych.

Opracowania ogólne odnoszące się do kultury pomorskiej na Pomorzu Zachodnim zawarte są przede wszystkim w syntetycznych opracowaniach pradziejów całej Polski ”, względnie całego Pomorza^M, oraz jego środkowej części, czyli z grubsza biorąc terenów dzisiejszych województw: koszalińskiego, słupskiego i częściowo pilskiego °. Ogólne ujęcia interesującego nas tematu zawierają także monografie byłych powiatów ¹, których większość zdążyła się jeszcze ukazać do czasu administracyjnej reorganizacji kraju. Dorobek koszalińskiej archeologii w ogóle, doprowadzony do 1974 r., znajdujemy w pracach F. J. Lachowicza ¹. Brak Jest jednakże do tej pory monograficznego upracowania całości kultury pomorskiej dla terenów Pomorza Zachodniego, tak jak to zostało w pewnym stopniu zrobione dla Pomorza Wschodniego³⁰.

Skromnie przedstawiają się również materiały związane z kulturą pomorską, a poddawane specjalistycznym badaniom innych dyscyplin naukowych. Ogółem ukazało się do tej pory 9 publikacji tego rodzaju, z których 8 stanowią antropologiczne opracowania przepalonych kości ludzkich z badanych cmentarzysk oraz artykuły dotyczące zagadnień paleodemograficznych. Należy w tym miejscu podkreślić dobrze układającą się od lat współpracę archeologów i antropologów w środowisku koszalińsko-slupskim, których świadectwem są niejednokrotnie wspólne badania wykopaliskowe oraz wspólne lub równolegle ukazujące się opracowania naukowe przebadanych stanowisk²⁷.

Brak jest natomiast opracowań specjalistycznych dotyczących pozo-

stałości osadniczych:    zoologicznych, botanicznych, dendrologicznych

czy petrograficznych. W ostatnim okresie należy Jedynie odnotować próbą podjęcia badań nad krzemieniarstwcm poneolitycznym na Pomorzu Środkowym*°, między innymi na bazie artefaktów krzemiennych uzyskanych z grobów ludności kultury pomorskiej. Zagadnienie funkcji narzędzi lub innych przedmiotów z krzemienia znajdowanych w grobach jest problemem wymagającym szerszego zainteresowania specjalistów oraz ich współdziałania z archeologami w trakcie badań terenowych. Podobnie przedstawia się sprawa ze zjawiskiem ciałopalnych pochówków zwierzęcych na cmentarzyskach kultury pomorskiej, które jednak ostatnio weszły w sferę zainteresowania kilku badaczy w Polsce³,

Tak pokrótce przedstawiałby się dorobek badawczy i wydawniczy w zakresie zagadnień kultury pomorskiej na Pomorzu Zachodnim, inspirowany w minionym okresie głównie przez koszalińskich archeologów, w zespole których — Jak wspominaliśmy wyżej — nie było dotychczas specjalnego zainteresowania się tym tematem. W niniejszym opracowaniu zupełnie świadomie przyjęliśmy zasadę przedstawienia stanu badań przez nodanie raczej suchvch faktów statystycznych, z pewnymi elementami ich oceny, niż rozważania spraw czysto merytorycznych. Bardziej problemowe potraktowanie szeregu zjawisk tej kultury na przyjętym terenie będzie możliwe z chwilą całościowego skompletowania materiałów starszych, szczegółowego przeanalizowania tych nowszych — już publikowanych, a także tych, które nie zostały jeszcze opracowane. Ich ukoronowaniem winno być monograficzne opracowanie kultury pomorskiej dla całego Pomorza Zachodniego. Taka możliwość w chwili obecnej istnieje dzięki zatrudnieniu przez Wyższą Szkolę Pedagogiczną w Słupsku specjalisty w tej dziedzinie i stworzeniu przez to dobrego klimatu do pracy nad pogłębianiem studiów w tym zakresie dla grona archeologów zatrudnionych w muzeach Pomorza Zachodniego⁴⁰.

Adres autora: Mgr IGNACY SKRZYPEK, Muzeum Okręgowe, Armii Czerwonej 53, 75-502 Koszalin

1

F. J. Lachowicz. Badania archeologiczne w województwie koszalińskim w latach 1945—1973, [w:] Studia archaeologica Pomeranica, Koszalin 1974, s. 279— 365.

^M L J. Luka. Kultura wschodniopbmorska, passim.

ⁿ Opracowania antropologiczne przepalonych szczątków ludzkich z cmentarzysk badanych po wojnie na terenie Pomorza Zachodniego opracowywał głównie dr F. RóŁnowski oraz prof dr habil A Malinowski i dr B. Marecki.

2

*' W Hen Bel, Polska starożytna, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973.

**J. Kostrzew ski, Pradzieje Pomorza, Wrocław-Warszawa-Kraków 1966.

** M. S-. kora. Od III okresu epoki brązu do wczesnego okresu lateńskiego [w:] Pradzieje Pomorza Środkowego, Poznań 1975.

^M Dotychczas ukazało się 9 monografii powiatów b. woj koszalińskiego 1 fi monografii powiatów b. woj. szczecińskiego.

3

E. Bogucka-Slaska, Uwagi o krzemieniartnoie pontolitycznym na Pomorzu Środkowym, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, t. 5: 1075, s. 205—221.

*’ Tym problemem w Polsce zajmują się szczególnie doc. dr hebli. T. Malinowski i dr T. Węgrzynowicz.

^M W Zakładzie Historii w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Słupsku od dwóch lat są prowadzone seminaria doktoranckie pod kierunkiem doc. dr. habit T. Malinowskiego, na które uczęszczają m. In. archeolodzy z Muzeum Okręgowego w Koszalinie.