29677 wstęp do teorii polityki img 48

53

Każda polityka zagraniczna zmierza do stwarzania korzystnych warunków zewnętrznych dla przyspieszania rozwoju i wzrostu ekonomicznego, często także rozbudowy potencjału militarnego oraz rozwoju naukowo-technicznego i kulturalnego kraju, gdyż to warunkuje dopiero postęp w zakresie zaspokajania aspiracji i potrzeb jego obywateli oraz budowy siły państwa na arenie międzynarodowej.

Tak postrzegany cel polityki zagranicznej nawiązuje do wyodrębnionej przez A. Wolfersa kategorii celów narodowej ekspansji (se!f-extention), a także do eksponowanych przez J.-B. Duroselle’a celów osiągania potęgi (puissance) i bogactwa (richesse).

Działania polityki zagranicznej na rzecz rozwoju kraju i budowania jego siły w praktyce realizująsię poprzez nawiązywanie i rozwijanie współpracy międzynarodowej w dziedzinach stosunków gospodarczych, naukowo-technicznych, kulturalnych i społecznych. Celowi temu służy także stwarzanie korzystnego „klimatu politycznego” czy „parasola ochronnego” w postaci dobrych stosunków politycznych z otoczeniem zewnętrznym - dla realizowanych w kraju programów przyspieszenia rozwoju gospodarczego czy szerokich reform mających służyć wzrostowi potęgi państwa. Zauważyć wypada również relację odwrotną, jako że wzrost siły państwa „oznacza tworzenie środków i instrumentów ogólnej jego polityki, w tym polityki zagranicznej””. A zatem skuteczna realizacja tego celu polityki zagranicznej stwarza korzystne warunki dla osiągania innych celów, jakie państwo stawia wobec środowiska międzynarodowego, w tym przede wszystkim: zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego państwa i podnoszenia jego pozycji międzynarodowej.

Celowi wzrostu siły państwa służy każda polityka zagraniczna, jednak nie zawsze stanowi to motyw deklarowany⁷*, zwłaszcza na forum międzynarodowym. Częste są natomiast sytuacje, kiedy politycy otwarcie oświadczają, że celem ich działań jest rozwijanie współpracy międzynarodowej czy wprost zabieganie o pomoc zagraniczną dla przyspieszenia odbudowy' lub rozwoju gospodarki kraju. Trzeba jednak zauważyć, że zasadnicze znaczenie dla budowy siły państwa, zarówno materialnej jak i moralnej, ma wysiłek własnego społeczeństwa oraz sprawny i efektywny system polityczno-administracyjny kraju. Tymczasem polityka nastawiona na pomoc zewnętrzną, napływ obcego kapitału i nowoczesnych technologii - przy braku ochrony własnej gospodarki, sfery usług czy kultury przed nieuczciwą konkurencjąmoże zamiast przyczyniać się do rozwoju kraju i wzrostujego siły, rodzić skutki zgoła odmienne, a z całąpewnościąprowadzić do kształtowania się nowych uzależnień od partnerów zagranicznych.

4.3. Wzrost pozycji międzynarodowej i prestiżu państwa

Kolejnym podstawowym celem każdej polityki zagranicznej jest wzrost pozycji międzynarodowej i prestiżu państwa. Cel ten wyraża koegzystencjalne in-

” Ibidem, s. 44.

■* Koncepcję motywów rzeczywistych i deklarowanych rozwija Janusz Stefanowicz, [w:] Mięta! Dobraczyński, Janusz Stefanowicz, Polityka zagraniczna, Warszawa: PWN 1984, s. 32-41.