44383 wstęp do teorii polityki img 43

48

dziej konkretne cele robocze⁵⁵. „Niższe cele są zwykle środkiem do realizacji celów' wyższego stopnia wartości, a kreator polityki zagranicznej musi z ogromnej listy celów niższego rzędu wybrać ten, który jest najlepszy i najbardziej odpowiedni w danej sytuacji. Jako kryterium prawidłowości harmonizow-ania i wartościowania systemu celów roboczych powinien służyć cel najwyższego stopnia”⁵⁴.

Teoretycy stosunków międzynarodowych dość różnorodnie określającele najwyższej rangi, czyli znajdujące się przy samym szczycie owej piramidy o której pisał R. Vukadinowić. Najczęściej jednak twierdzą, że cele te obejmują zapewnienie istnienia i przetwania samego podmiotu (tj. narodu i państwa), ochronę jego tożsamości, więzi społecznych, a nawet ochronę interesów ekonomicznych i zachowanie możliwości wpływu państwa na środowisko międzynarodowe⁵⁵.

Konkludując, można stwierdzić, że najwyższe cele polityki zagranicznej państwa wyrażają się w dążeniu do zabezpieczenia jego potrzeb, interesów i wartości o charakterze egzystencjalnym. Bowiem, jak się wydaje - mimo zintensyfikowania na początku XXI wieku procesów internacjonalizacji różnych dziedzin życia społecznego a nawet przyspieszenia procesów- integracyjnych w niektó-rych regionach świata - naczelnym celem polity ki zagranicznej współczesnych państw--pozostaje nadal zapewnienie szeroko rozumianego ich bezpieczeństwa⁵⁵.

4. Podstawowe cele polityki zagranicznej

Teoretycy stosunków' międzynarodowych w zróżnicowany sposób podchodzą do zagadnienia podstawowych celów polityki zagranicznej państw-. Skrajne stanowisko reprezentowali przedstawiciele klasycznej, tzw. chicagowskiej szkoły „realizmu politycznego”, podzielający pogląd Hansa J. Morgenthau, który twierdził, że analizę celów polilyki zagranicznej państw można ograniczyć do badania jej centralnego i uniwersalnego celu, za jaki uważał - dążenie do maksymalizacji potęgi (ang. perwer - potęga, siła, moc, możność, zdolność) państwa⁵’. Badacze „realiści” uważali, że sita występuje także jako bezpośredni cel polityki zagranicznej państw', a obok

⁵³ Ibidem, s. 123-124.

ⁱ⁴ Kadovan Vukadinović, Międzynarodowe stosunkipolityczne, Warszawa: PWN 1980, s. 231.

⁵³ Za redefinicją „ośrodkowych” wartości, a więc żywotnych interesów' i celów polityki zagranicznej w kierunku poszerzenia pojęcia „samozachowania” (self-preservation) - pod wpływem przemian środowiska międzynarodowego opowiedział się J. Frankel w pracy International Relaiions in o Changing World, Wyd. IV, Oxford: Oxford University Press 1988, $. 103.

ⁱ⁶ Szerzej zob. Ryszard Zięba, „Wpływtendencji globalizacyjnych na bezpieczeństwo narodowe”, Rocznik Nauk. Politycznych, t. 3 (2001), s. 54-55. Podobny pogląd reprezentują io.in.: Ch. P. Schieicher, Internationa! Relaiions..., s. 115, Ch. I^rche Jr., A. Said, op.cit., s. 10; Norman L. Hill, Intenjationai Politics, New York: Harper & Row 1963, s. 75 -77; Pieire Rcnouvin, Jean-Bapliste Durosclle, hwoduc-non a 1’histoire des rdations internat ionales, Paris: Librairic A. Colin 1964, s. 324-327; Jones, op.cit., s. 24-29 (autor ten sprowadza interes narodowy do dążenia zapewnienia bezpieczeństwa). ^i? Morgenthau, Politics atnong Nations..., s. 25-26.