30535 P1120401 resize

s T U I> 1

M

T

R I

Ł

BOGUSŁAW GEOIGA

CMENTARZYSKA KULTURY ŁUŻYCKIEJ W BADANIACH STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH

I. WSTĘP

Rekonstrukcja obrazu stosunków społecznych określonego etapu historycznego jest dokonywana zazwyczaj na podstawie analizy całokształtu aktualnie dostępnych źródeł. Cmentarzyska więc nie stanowią jedynej basy źródłowej dla archeologa do badań w tym zakresie. Każda jednak kategoria źródeł archeologicznych takich, jak osady, skarby, cmentarzyska itp.. poza cechami wspólnymi posiada również swoją specyfiką i ich analiza oraz interpretacja historyczna w aspekcie określonych zagadnień nie może tego nie uwzględniać. Podobnie też nie można pominąć charakterystycznych cech poszczególnych kategorii źródeł określonego okresu chronologicznego, które nieraz decydują o ich wartości poznawczej. Tak więc cmentarzyska kultury łużyckiej różnią się, jeśli chodzi o ich wartość poznawczą, od np. cmentarzysk okresu wczesnego średniowiecza. Zasadniczy zwrot, jaki dokonuje się w obrządku grzebalnym w pierwszych okresach epoki brązu, sprawia, że od III okresu tej epoki mamy na terenach zajętych przez kulturę łużycką do czynienia z powszechnie panującym obrządkiem ciałopalnym. Istnieją jednak wyjątki, tak że lokalnie spotykamy również groby szkieletowe w okresach epoki brązu¹ oraz u schyłku tej epoki i w okresie halsztackim. Zwyczaj ciałopalenia obniża wartość źródłową cmentarzysk, z tego m. in. względu, że ogranicza obserwacje antropologiczne. co ma swoje odbicie również w interpretacji grobów w innym aspekcie. Ważny Jest również fakt, że do badań kultury łużyckiej nie posiadamy żadnych źródeł pisanych, które można by wykorzystać jako materiał pomocniczy lub porównawczy. Specyficzne cechy cmentarzysk kultury łużyckiej, które Je różnią od innych, wiążą się z charakterem kul-

1

J.Ko#trx«w«kt Kultura luipcka na Romom. Poznań IM8. s. 41; B, G • d I-S«. M. G • d 1. Wcscsnolużyckie cmentarzysko o mieszanym obrządku ptyrwbowMin w Krzanowicach, poić. Opole. „Archeologia Śląska”, l. 2 19S0. s- 30, 31.