31507 skanuj0044 (35)

ROZDZIAŁ I

GENEZA, HISTORYCZNY ROZWÓJ ORAZ SFORMUŁOWANIE PODSTAWOWEJ PROBLEMATYKI CELI I SENSU LUDZKIEGO ŻYCIA

Wprowadzenie

Na problematykę eudajmonologii etycznej składają się takie zagadnienia, jak zagadnienie celu ludzkiego życia, jego szczęścia, sensu i wartości. W hi storii etyki można jednak spotkać się z poglądem reprezentowanym przede wszystkim przez Kanta, który do sprawy tej podchodzi zupełnie inaczej. Jego zdaniem przynajmniej niektóre z wymienionych zagadnień, a mianowicie zagadnienie szczęścia ludzkiego, należy postawić poza zakresem właściwie rozumianej. czystej etyki Chcąc uprawiać taką w łaśnie etyką trzeba od tej kwestii świadomie abstrahow ać. W odpowiednim czasie postaramy się wykazać, że jest to pogląd zupełnie nieuzasadniony. Toteż etyka chrześcijańska wszystkie wymienione na wstępie zagadnienia uw aża za autentyczne składniki filozofii moralności. Nazywa je wspólnym terminem nauki o szczęściu człowieka, czyli eudajmonologii. przy czym szczególną wagę przywiązuje do występującego w niej pojęcia celu. Nic więc dziwnego, żc stanie się ono przedmiotem naszego zainteresowania.

/. drugiej wszakże strony pamiętać należy, żc zagadnieniem celu zajmuje się nie tylko etyka, ale jak to wynika ze wstępnych założeń - także inne dyscypliny filozoficzne, przede wszystkim metafizyka ogólna oraz psychologia. Pierwsza z nich rozważa cel jako jedną z ostatecznych przyczyn w szclkicgo bytu. dla dmgicj natomiast jest on jednym z elementów duchowego, niematerialnego charakteru poznania ludzkiego, a przez nic i natury człowieka. Jeżeli więc etyka interesuje się zjawiskiem celu. musi to czynić pod jakimś innym, sobie tylko właściwym kątem w idzenia. A przeto zaraz na wstępie należy się zastanowić nad tym, skąd się bierze etyczna problematyka celu i na czym, w ogólnych przynajmniej zarysach, polega jej filozoficzno-ctyczna specyfika,

» i hu i ze etyczny problem celu?

i l nieme faktu

i mu ..Iłowe ustawienie interesującej nas problematyki zależy w wyso-

.....i' 11111 od odpowiedniego sprecyzowania jej punktu wyjścia Pewnych

•...... li w tym kierunku udzielają ustalenia dokonane w rozważaniach

u*.!......11. łyki Jeżeli za hardziej przydatną uznana została jej empiryczna

HtfMi' •>« v i.ikun razie genezy fundamentalnych zagadnień etycznych nale-,    ■ i i. ii,t |H)lu bezpośrednich danych naszego intelektualnego doświad-

. i luno to na tym etapie wyłaniają się również pewne trudności do . i • - * . i.;/, ma Mianowicie w zasięgu dostępnych nam danych doświad-. iImv< Ii * .1 ■i/ać można dwa elementarne fakty, które z pozoru przynajmniej, - I**ln ikimyrn stopniu mogą stanowić zawiązek problematy ki eudajmono-*••§»«»• i ikn przejaw właściwego człowiekowi dążenia do szczęścia. Jcd-R|Ht 11" li i« si właściwe wszystkim ludziom pragnienie i szukanie przyjem-*• i />h pi/ożycie przyjemności, drugim zaś dążenie i realizowanie od-r • •! li colów, czyli przeżycie celu. Przez pierwsze rozumie się odpo-■> u o ,. mii iin\ wne stany uczuciowe zmysłowej lub duchowej natury, nato-

•    • ■ .1 ./. mc do celu bierze się tu w znaczeniu świadomościowego stanu

• ........ ,•••. Trudność zaczyna się / chwilą, kiedy postawi się pytanie,

»• •.    ' li dwu nurtów dążenia do szczęścia jest podstawowym i uniwer-

•i"i ......i*'M^,m ludzkiego działania. Czy jest nim pragnienie przyjemności,

•, v l*»lłv. żc człowiek najpierw we wszystkim szuka przyjemności i do-

......... chcąc zaspokoić to pragnienie, stawia sobie takie czy inne

¹    . i< / przeciwnie, dążenie do celu jest pierwszym i pierwiastkowym

. bim i .i. m <.w udomej działalności człowieka, / którym splata się jako czynnik • ' u . . /.|« y szukanie przyjemności?

» 'inki hedonistyczne (Epikur. Hclwccjusz) oraz utylitarystyczne opo-i ię /1 pierwszą ewentualnością. Nic ma jednak wystarczających do-a ii.M/i t/tego założenia. Pragnienie przyjemności czy też doznawanie

>. .....ui. chociaż nader często łączy się z ludzkim działaniem i odgry-

• ■ ui i /łowicka olbrzy mią rolę. to jednak nic występuje w nim zawsze I |ako jego składnik istotny i konieczny'¹. Natomiast twierdzenie,

¹ irk podejmując jakikolwiek akt świadomy kiemjc się poznaniem tnicm odpowiedniego dobra, czyli celu. jest najzupełniej oczywiste

l< - u wić/, O :\uiu s $03-520