31900 skanuj0003 3

Część pierwsza

HISTORYCZNE I TEORETYCZNE PODSTAWY DZISIEJSZYCH ZASAD INTERPUNKCJI POLSKIEJ

I. HISTORYCZNY ROZWÓJ POLSKICH ZASAD INTERPUNKCJI

1. CHARAKTER INTERPUNKCJI STAROPOLSKIEJ

Dzieje interpunkcji polskiej sięgają początków naszego piśmiennictwa. Jej zawiązki wywodzą się ze średniowiecznych tekstów łacińskich*. Kształtuje się ona w wieku XVI, następnie zaś w ciągu wieków ulega różnym przemianom, zarówno pod względem formalnym, jak i funkcyjnym. Zmianie ulega nie tylko jakość znaków interpunkcyjnych, ale i ich funkcja: od roli systemu wskazówek retoryczno-deklamacyjnych przechodzi interpunkcja polska do roli wykładnika stosunków logiczno-składniowych.

Początki interpunkcji polskiej były niewątpliwie nikłe i prymitywne. Dopiero z biegiem czasu, z rozwojem druku i piśmiennictwa, z rozrostem słownictwa i wzbogaceniem struktur składniowych, przy współudziale drukarzy, pisarzy i gramatyków, odbył się proces rozwoju i doskonalenia systemu przestankowania. Tak było niewątpliwie u wszystkich narodów. Taki właśnie rozwój interpunkcji w języku rosyjskim, od początkowego prymitywu do dzisiejszego stanu, w oparciu o wspomniane wyżej czynniki, stwierdza A. B. Szapiro^{1 2}.

Feliks Bentkowski, podając w swej książce o interpunkcji krótką „historię znaków przecinkowych”, pisze, że u ludów starożytnych, gdzie niewielu i niewiele pisało, nie znano w potocznym życiu interpunkcji. Powołując się na zabytki piśmienne Greków i Rzymian, stwierdza, że zazwyczaj nie robiono odstępów

1

* [Współczesne badania dowodzą, że w funkcjach rctoryczno-intonacyjnych analogiczną interpunkcją stosowano także w wybitnych średniowiecznych polskich tekstach artystycznych: punkt (kropką) w górnej, środkowej i dolnej frakcji wiersza tekstu. Por. J. Go dyń, Retoryka w pieśni pasyjnej Władysława z Gielniowa, „Psałterzu floriańskim" i „Kazaniach tzw. świętokrzyskich” (funkcje średniowiecznej interpunkcji), „Ruch Literacki” XXXVII, 1996, z. 6, s. 669-683 — Red.].

2

A. B. Szapiro, Osnowy russkoj punktuacii, Moskwa 1955, s. 5-14.