32032 strona (39)

mmHg

Ryc. 1.9. Wykres ciśnienia tętniczego w trakcie kuracji wodoleczniczej (ciśnienie normalizuje się, a owrzodzenie żylakowate podudzia ulega zagojeniu)

1.9.1. Placebo w fizjoterapii

Wiele metod leczniczych stosowanych w medycynie, w tym w fizjoterapii, działa na zasadzie placebo. Dotyczy to także metod medycyny alternatywnej lub po prostu znachorstwa. Przeprowadzenie badań ze ślepymi próbami celem obiektywnego określenia działania fizycznego lub biochemicznego i odróżnienia go od działania placebo jest trudne i drogie, a w przypadku wielu metod niemożliwe. Można jednak bez wielkiego błędu ocenić udział placebo w działaniu stosowanej metody, jeśli wykazuje ona następujące cechy:

-    skuteczność w wielu bardzo różnych chorobach,

-    brak swoistego klinicznego i fizjologicznego kryterium dawki leczniczej,

-    brak swoistego działania szkodliwego,

-trudność wytłumaczenia działania znanymi mechanizmami fizjologicznymi.

Metoda, której działanie wykazuje powyższe cechy, jest prawdopodobnie nośnikiem efektu placebo. Należy jednak podkreślić, że efekt placebo jest wartościowym skutkiem leczniczym i nie dyskwalifikuje metody. Odwrotnie, może zachęcać do jej stosowania, jeśli jest dość efektywny, a zwłaszcza jeśli nie ma innego sposobu na usunięcie dolegliwości, co często zdarza się w schorzeniach przewlekłych. Efekt placebo jest skutkiem oddziaływania psychologicznego. Najważniejsze warunki wystąpienia efektu placebo:

-    przekonanie - wiara terapeuty w skuteczność leczenia,

-    przekonanie - wiara pacjenta w skuteczność leczenia,

-    przekonanie - wiara otoczenia pacjenta i terapeuty w skuteczność leczenia,

-    podatność pacjenta na sugestię,

-    sugestywność terapeuty i umiejętność utrzymania pozytywnej relacji z pacjentem.

Obecnie coraz częściej wymaga się, aby każdy środek leczniczy był podawany z maksymalnym efektem placebo. Wskaźnikiem takiego postępowania jest stosunek pacjenta do stosowanej terapii. Jeżeli pacjent ma zaufanie do danej metody leczenia, jest przekonany o jej skuteczności, wówczas bierze czynny udział w jej stosowaniu, wykazując adherence (termin używany w piśmiennictwie anglosaskim), co można

39