32888 Manikowska (4)

Znajomość pisma

ny do kształcenia ludzi świeckich bież Kościołowi, jego szkołom, jego nauce moralnej i propagan-% młodzieży uniwersyteckiej po-h najwyżej kilka semestrów, nie rm stopniem uniwersyteckim. Żalnej na kursie niższym (obejmu-jiału sztuk był uznawany za uży-1 którzy obierali świecką drogę z początkiem XIV stulecia doko-pku XV istotne zmiany. Model v królewskich ulega pewnemu ynajmniej w środowiskach moż-oszukują dla swoich synów wycieli w Krakowskiej Wszechni-objęcia w przyszłości wysokich asztelanów i wojewodów wzbo-yćby krótki—na uniwersytecie⁸, pozbawionej takich możliwości ały rody możnowładcze, droga ' kancelarię królewską ułatwiała m hierarchii społecznej, a same się atutem w sytuacji, gdy nastę-; w elicie władzy⁹. Rezultatem owisk szlacheckich do wykształ-niski odsetek ludzi, którzy bez ich doszli do godności biskupiej iów niższej rangi urząd pisarza był z koniecznością obeznania . go więc ludzie, którzy — czy to /atnego nauczyciela — zdobyli czytania. Jeszcze w drugiej poło-ię na tym urzędzie duchownych, zu niż w Wielkopolsce¹¹, ale pu funkcji społecznych różnice ■ć drugorzędne znaczenie. Pisarz raocześnie plebanem, był przede m, a jeśli miał tylko niższe świę-luchownęj szaty nie przedstawia-ici i rzeczywiście się zdarzało¹², jest podkreślanie wykształcenia, i i pisania jako cechy wyróżniają-i tyle nieprawdziwe byłoby prze-vładztwu i rycerstwu całego kle-

319. Bastaida; fragment tekstu ze Zbioru kazań synodalnych pisanego ręką Mikołaja z Książa, związanego z krakowską kancelarią biskupią (s. 392), 2 ćw. XV w.

s

i -

^V\*Uiłi t*-ł"

cu*« ofi—

-ijef- Ti    ig-

utrj

ru. Związki bowiem obu stanów, powiązania rodzinne środowisk szlacheckich z klerem, datowały się od wczesnego średniowiecza i trwały przez cały okres feudalizmu. Z warstwy możnowładczej pochodziła znaczna część wyższego duchowieństwa, a przygotowanie do przyszłej kariery rozpoczynano już we wczesnym dzieciństwie, kiedy zatrudniano prywatnego nauczyciela. W średniowieczu obok bardzo silnej integracji socjokulturalnej szlachty i chłopstwa, zrozumiałej w warunkach zbliżonego trybu żyda, funkcjonowały związki społeczne i kulturalne łączące milites i clerici. W późnośredniowiecznej Polsce dziedzic wsi

311