34014 P1080096 resize

48 ANNA NIESIOLOWSKA-WĘDZKA

Mapa 6. Grody powstające „samodzielnie" w okresie stopniowego zanikania osadnictwa otwartego

jego stałej siedziby. Na mapie tworzą więc tylko pozory gęstego zasiedlenia. Materiały, którymi dysponowaliśmy, budzą wiele zastrzeżeń, dotyczących w pierwszym rzędzie chronologii poszczególnych stanowisk oraz ich funkcji. Wiąże się to głównie z osadami". Większość stanowisk została do nich zaliczona na podstawie badań powierzchniowych. Niekiedy zadecydowały o tym znaleziska kilku skorup. Rzadziej mamy tu do czynienia z obiektami, na których wykonano chociażby małe sondaże. Do zupełnych wyjątków należą natomiast osady zbadane dokładnie przez systematyczne prace wykopaliskowe (np. Buch pod Berlinem, Dębnica, pow. Trzebnica). W tej sytuacji musimy się liczyć z faktem, że wbrew

“ Por. również uwagi o stanie badań nad osadami kultury łużyckiej: Gedl-g a, Plemiona..., %. 192.

naszym założeniom*¹ na mapie mogą się również znaleźć stanowiska związane z krótkotrwałą działalnością ludzką. Niestety jednak aktualny stan badań nie pozwala na uniknięcie tego rodzaju pomyłek. Wpłynął on również na to, że największą liczbę obiektów umieszczonych na mapach stanowią cmentarzyska. Nie każde z nich odpowiada jednej osadzie. Znany jest bowiem cały szereg zespołów osadniczych, w których w pobliżu jednego cmentarzyska występowało kilka osad*⁷. Istniały jednak i sy-

^M Jako podstawowe kryterium w zaliczeniu danego stanowiska do osad przyjęto występowanie na nim: pozostałości zabudowy mieszkalnej, gospodarczej łub typu produkcyjnego, w postaci różnego typu jam. belek, polepy, polepy z odciskami belek itp. Włączono tu również stanowiska, na których znaleziono tylko większą liczbę przedmiotów użytku codziennego, związanych z osiadłym trybwn żyda (przęślłkl, dężarki tkackie, kamienie Żarnowe, duże naczynia zasobowe Itd.).

Do osad ze znakiem zapytania zaliczono również większe skupiska ceramiki, jednakże tylko w tych wypadkach, gdy dawały one podstawę do ustalenia chronologii obioktu. Stanowiska zaliczone do osad w oparciu o pojedyncze znaleziska (kilka skorup), jak również o nie ustalone) chronologii na mapach nie zostały uwzględnione.

" M. Oedl, Badania zespołu osadniczego kultury łużyckiej w Kietrzu, pow. Głubczyce, „Archcol. SI.”, I 2: 1950, s. 45, 44.

I

Mapa 7. Rozmieszczenie osadnictwa poprzedzającego powstanie grodów (przykład lokalizacji osadnictwa na terenach podgórskich)

Archeologia Polski, t. XV, s. i