36829 lichtarski (29)

58 1 U'.QU l cric przcchiębiontwa

torium RP działalność gospodarczą w zakresie drobnej wytwórczości, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, inne osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą i podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru oraz oddziały zagranicznych spółek akcyjnych, spółek z o.o. i komandytowo-akcyjnych [3, s. 36-96].

W świetle obowiązujących przepisów prawa, podmiotowość przedsiębiorstwa polega więc na identyfikacji przedsiębiorstwa z przedsiębiorcą, który jest podmiotem praw i obowiązków, m.in. podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie z powoływanym już tekstem usuwy o Krajowym Rejestrze Sądowym, przedsiębiorcą może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Podmiotowość przedsiębiorstwa może więc ucieleśniać się zarówno w indywidualnym przcdsiębiorcy-właśddclu. jak i w spółce kapitałowej, dla której charakterystycznym zjawiskiem jest oddzielenie własności od zarządzania i związany z tym podział ról przedsiębiorcy między właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy) i menedżerów zarządzających przedsiębiorstwem na podstawie kontraktu lub umowy o pracę.

Prawna odrębność przedsiębiorstwa jako przedsiębiorcy, tj. podmiotu praw i obowiązków z tytułu prowadzonej działalnośd gospodarczej, pozostaje w organicznym związku z jego odrębnością organizacyjną i ekonomiczną, o których mówiliśmy na wstępie.

Ekonomiczna interpretacja pojęć przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy jest inna niż ta, która wynika z prawnej odrębnośd przedsiębiorstwa, co oczy wiśde nie oznacza, żc oba te ujęcia są sprzeczne. Z interpretacją ekonomiczną pojęcia przedsiębiorstwa, przedsiębiorcy i przedsiębiorczośd zapoznaje nas podrozdział 2.1.

Literatura

[ł] Kodeks handlowy. BwUko^BUh: Puk 1994.

[2]    Softyu ntki S„ Szajkowiki A, Szwaja J: Kodeka handlowy. Winawt- GH. Beck 1997.

[3]    Ustawa t 20 sierpnia 1997 r. • Krajowym Rejestrze Sadowym. DlU. 1997 nr 121, pot 769.

2.3 / Grupy interesów

a cele działalności gospodarczej przedsiębiorstwa

Kategoria interesu jest podstawą każdej działalnośd gospodarczej. Posługiwanie się pojęciami: interes i biznes jako synonimami nie jest ani przypadkowe, ani nic stanowi jedynie zapożyczenia z języka angielskiego. Interes (osiągnięcie zamierzonego celu) bowiem sam w sobie jest motywem, który skłania jednostkę ludzką do podjęcia działalności gospodarczej (biznesu), związanej z pełnieniem

określonej funkcji społecznej (właściciela, menedżera lub pracownika). Interes ma także „drugi wymiar", ujawniający się w chwili konfrontacji z innymi. Charakter tych konfrontacji we współczesnej gospodarce (przedsiębiorstwie) ma przebieg niezmiernie skomplikowany — tak bardzo, jak złożone i wielostronne są ich skutki społeczno-ekonomiczne. O zgodności interesów podmiotów (grup) możemy mówić co najwyżej w pewnym teoretycznym uproszczeniu. W rzeczywistości mamy do czynienia ze sprzecznością (konfliktem) interesów poszczególnych podmiotów i grup pełniących określone funkcje w procesach gospodarczych. Sprzeczność interesów jako motor rozwoju to właśnie drugi aspekt tej kategorii.

Chociaż tematem niniejszego rozdziału jest analiza grup interesu wewnątrz przedsiębiorstw, należy krótko określić czynniki zewnętrzne wpływające na kształt i sposób przejawiania się celów jednostek gospodarczych. Należy do nich zaliczyć w szczególności:

—    charakter rynku,

—    dziedzictwo kulturowe narodu, kształtujące mentalność i oczekiwania społeczeństwa.

Mówiąc o charakterze rynku mamy na myśli poziom konkurencji, stopień otwarcia gospodarki oraz kształt prawno-ekonomiczny instytucji tworzących kategorie rynku. Natomiast wpływy kulturowe mogą, często w znacznym stopniu, ułatwiać lub utrudniać artykułowanie i akceptowanie pewnych celów. Chodzi tu zwłaszcza o (ukształtowane historycznie) postawy wobec pracy i bogactwa, modele konsumpcji, indywidualizm lub skłonność do współdziałania w zespołach, ostrożność lub skłonność do ekspansji i ryzyka itp.

Głównym celem każdej organizacji, bez względu na jej charakter i typ działalności, jest przetrwanie (istnienie). Charakter (ekonomiczny, społeczny, polityczny itp.) organizacji wyznacza środki, a tym samym cele, dzięki którym przetrwanie jest możliwe do osiągnięcia. Analizując przetrw anie jednostek gospodarczych jako cel ich działalności należy wskazać, iż jest ono sumą w pływu interesów grup wewnątrz przedsiębiorstw i czynników otoczenia. Przetrwanie w konkurującym otoczeniu oznacza rozwój jednostek gospodarczych, przy braku zaś konkurencji - stagnację i inercję zapewniającą jedynie zachowanie status quo.

Cele przedsiębiorstwa są skutkiem oddziaływania interesów poszczególnych grup społecznych występujących z różną siłą w różnych typach jednostek gospodarczych. Skutku tego nic można jednak traktować jak zwykłą wypadkową działań; należy przewidywać również kompromis i konsensus. Bez takiego wzajemnego uznania racji i uzgodnienia ustępstw, często niepisanego, przedsiębiorstwo byłoby stale narażone na konflikt interesów i jako organizm nie byłoby zdolne ani do funkcjonowania, ani do przetrwania. Teoretycznie w każdym przedsiębiorstwie daje się wyróżnić trzy grupy społeczne:

—    właściciele,

—    menedżerowie (zarządcy),

—    pracownicy.