40291 Scan10034

CO TO JEST NARÓD?

czynnikiem spajającym wspólnotę narodową. Każdy naród ooi«tfoswojej historii jedno lub kilka wydarzeń, które pełnią szczególną funkcję symboliczną: są mitologemami - węzłami historycznymi, które strukturalizują dzieje i wokół których kształtuje się świadomość’narodowa. Wśród Serbów głównym mitultl gemem jest bitwa i Turkami na Kosowym Polu z 1389 roku, w ich świadomości przegrana,' kończąca istnienie państwa serbskiego (zginął zarówno sułtan Murad, jak i książę serbski Łazarz), WimetąjwistóśAnteoiiitfi^ńięms-pO':^* rej państwo serbskie istniało jeszcze 70 lat i nawet przeżywało rozkwit²⁸. IHa GzeChóW takim wydarzeniem była bitwa pod Białą Górą w 1620 roku, w czat sie której zginęła znaczna część czeskiej szlaehtyya ©i-eo ocaleli zostali zmuszę^{1 2} ni do emigracji. W rezultacie klęski pod Białą ©&ątt»itąplł upafleŁ kultury i języka czeskiego na prżeszło dwa stulecia. Dla Ukraińców mitologemami' są powstanie Chmielnickiego i bunt hetmana 'Mazepy. oba Wydarżenia związane były z próbami wyrwania ziem ukraińskich spod obcej dominacji - polskiej w’ XVII i rosyjskiej w XVIII wieku. Dla Polaków symbolami historycznymi isi bitwy pod • Grunwaldem, Wiedniem i Racławicami oraz powstania kościuszkowskie, listopadowe, styczniowe i warszawskie. Dla Francuzów głównym nowożytnym mitologemem są rewolucja francuska i okres napoleoński. Całf XIX wiek Wtteiejach Francji to kolejne próby realizacji idei rewolucji²⁹.

Nie wszystkie wydarzenia i postacie z historii narodu dają się wpisać w ciąg znaków dopełniających główny mitologem. Przeszłość żadnego narodu nie pasuje w całości i idealnie do symbolicznego wyobrażenia narodu o sobie samym; dlatego każdy naród wybiera ze swej historii fakty i bohaterów, które - jego zdaniem - najpełniej wyrażają jego świadomość narodową. Przez takie wybiórcze traktowanie dziejów każda wspólnota narodowa ma w mniejszym bądź większym stopniu zafałszowaną tradycję historyczną: Aleksander Świętóchow-ski, wybitny publicysta przełomu XIX i XX wieku, pisał:

Wszystkie narody rnają mniej lub bardziej podrobioną historię - utkaną zprawd, do-; mniemań, zmyśleń,^zwyczajowych kłamstw. Jest ona jak gdyby barwnym obrazem

wyhaftowanym przez wyobraźnię na kanwie rzeczywistości. Narody, jak osobniki, ma-u -ją ińwpieś chęć i pretensje do okazywania się czymś lepszym i wyższym niż są w.istocie.

To powiększanie się nie tylko dogadza pysze, ale niekiedy służy jako środek obronny

(Świętochowski 1936, s. 7-8).

1

²⁸ W1989 roku obchodzono 600-lecic bitwy na Kosowyrh Polu. Obchody miały niezwykle uroczysty (fetfakteĘąowaspifl^h    księcia łazarza pa terytorium serbskim.

Uroczystości rozkręciły spiralę naejonalizmuwSerbii.

2

Co ciekawe, powszechnym mitologemem nie jest czternastowieczna obrona Orleanu przed wojskami angielskimi; a sama postać Joanny nie'wywołuje jednoznacznych skojarzeń. We Francji istnieją dwa modele mitu Joanny d’Arc: mit bohaterskiej wojowniczki symbolizującej odwagę i honor (do te-go wątku odwołał się Luc-Besson w filmie Joanna d’Arc) oraz drugi kojarzony z ruchami prawicowymi