40488 IMGA37

sublimację. Dla takiego dziecka uaktywnienie a I w mm konfliktów edypalnych pod wpływem mitul o którym mowa, byłoby okolicznością skrajnie niepoll myślną. Przypuśćmy, że dziecko żywi jeszcze czynne J lub zaledwie stłumione — pragnienie, aby uwolnić się od jednego z rodziców i mieć drugie z nich wyłącznie! dla siebie. Jeżeli dziecko zetknęłoby się z myślą — choćby tylko w symbolicznej formie — że można przypadkiem, nie wiedząc, co się czyni, zabić jedno z rodziców i poślubić drugie, wówczas to, co rozgrywało] się tylko w fantazjującej wyobraźni dziecka, stałoby się nagle potworną rzeczywistością. Następstwem takiego przeżycia „mogłoby być jedynie wzmożenie się lęku dziecka przed sobą samym i przed światem.

Dziecko nie tylko marzy czasem, że poślubi rodzica! odmiennej płci, ale w aktywny sposób snuje fantazje! skupione wokół związanych z tym treści. Mit o Edypie 1 ukazuje, co dzieje się wówczas, gdy marzenia takie stają się rzeczywistością — podczas gdy dziecko nie może jeszcze poniechać swych życzeniowych fantazji o poślubieniu rodzica w przyszłości. Jeśliby zapoznało się z mitem o Edypie, rezultatem tego mogłoby być jedynie przeświadczenie, że straszliwości, które nut przedstawia — śmierć rodzica i własne samookaleczenie — niechybnie zdarzą się jemu samemu.

W wieku od czterech lat do okresu młodzieńczego dziecku bardzo potrzebne są symboliczne obrazy, dzięki którym zyskiwałoby pewność, że możliwe jest szczęśliwe rozwiązanie problemów edypalnych — w co mu tak trudno uwierzyć — jeśli tylko będzie miało dostateczną cierpliwość. Przede wszystkim jednak dziecko musi być przekonane, że wszystko skończy się pomyślnie, ponieważ jedynie wówczas może mieć dostatecznie dużo odwagi, aby z ufnością podejmować wysiłki związane z wydobywaniem się ze swego trudnego położenia edypalnego.

w dzieciństwie - w o wiele większej mierze niż w innych okresach zyc.a g odnosimy wszystko do

92

przyszłości. Póki nie mamy jeszcze dostatecznego jpokucia bezpieczeństwa wewnętrznego, możemy podejmować trudne zadania psychologiczne jedynie wtedy, gdy ich pomyślny wynik wydaje nam się pewny, niezależnie od tego, jakie szanse pomyślnego obrotu rzeczy istnieją w rzeczywistości. Baśnie dostarczają dziecku uformowanego w symboliczne obrazy materiału wyobraźniowego, który przedstawia, czym jest walka o samourzeczywistnienie, i dzięki któremu .zarazem dziecko zyskuje pewność, że walka ta dobrze się skończy.

Bohaterowie mitów to postacie, które znakomicie obrazują rozwój superego, ale ucieleśniane przez nich wymogi superego są tak surowe, że odbiera to dziecku odwagę w pierwszych, niepewnych jeszcze zmaganiach dotyczących zintegrowania osobowości. Podczas gdy egzystencja bohatera mitycznego zostaje przekształcona tak, iż zyskuje on nieśmiertelność niebiańską, główny bohater baśni żyje długo i Szczęśliwie na ziemi, tuż obok nas. W zakończeniach niektórych baśni mówi się o bohaterze, że „jeśli nie umarł, to żyje do dziś”. Tak więc baśń ukazuje, że rezultatem pomyślnego przejścia przez trudne próby związane z normalnym procesem osiągania dojrzałości jest życie szczęśliwe, ale najzwyklejsze w świecie.

To prawda, ^że owe psychospołeczne kryzysy związane z dorastaniem są w baśniach upiększone i przedstawia się je symbolicznie jako spotkania bohatera z wróżkami, czarownicami, dzikimi zwierzętami czy postaciami o nadludzkiej inteligencji bądź nadludzkiej zręczności. Jednak (bohater pozostaje do głębi ludzki} ponieważ wiemy, że choć przeżywa tak nadzwyczajne przygody, (musi on umrzeć, podobnie jak my wszyscyp Mimo największych niezwykłości, jakie stają się jego udziałem,(nie przemienia się on w istotę nadludzką, tak jak bohater mitU) Owa ludzka zwyczajność bohatera baśniowego sprawia, iż dziecko czuje, że dzieje tej postaci chociaż tak niezwykłe, są tylko fantazjującym

93