41804 skrypt 44

-45-

Skrypt

■    Urodzony pod Lwowem(może właśnie dla tego..) i wychowany w szkołach polsko-litewskich i akademiach jezuickich, poeta i profesor teologii Kolegium Kijowsko-Mohylańskiego. późniejszy arcybiskup rosyjski oraz kurator, a także egzarcha tronu patriarchy - (1658-1722).

■    Homilie Jaworskiego wyróżnia: obecność wyszukanych metafor, paralelizmy składniowe, bogactwo ujęć symbolicznych (znaczenia symbolicznego nabierają np. opisywane w kazaniu o św. Mikołaju materiały, z. których zbudowany jest ołtarz w Cerkwi; złoto symbolizuje „miłość”, nic gnijące drzewo" - czystość, kamienie -męstwo i cierpienie..itd.)

Krzysztof Dujka

24. Charakter barokowej literatury dramatycznej.

W XVII i XVIII rodzi się też ukraiński dramat. Poprzednio żył on pełnią życia w masach ludowych w postaci na pół pogańskich korowodów (chorowodów), obrzędów weselnych . obchodów kalendarzowych związanych z porami roku.

Cerkiew zwalczała te przeżytki kultu pogańskiego. Biorąc przykład z Kościoła katolickiego posługują się sztuką sceniczną do szerzenia wiary i poprawy obyczajowości . duchowieństwo prawosławne przystąpiło w XVII w. do tworzenia własnego szkolnego dramatu. Gotowe ku temu wzory istniały już w literaturze polskiej.

Treść grywanych przez teatry szkolne sztuk czerpano zarówno z historii biblijnych, ale wprowadzano do nich także postaci z mitologii greckiej i rzymskiej oraz personifikacje cech moralnych: Miłości. Cnoty, Gniewu, Zazdrości itd.

Zalążkową formą literatury dramatycznej na Ukrainie były wierszowane, typowo barokowe dialogi układane już w pierwszych dziesięcioleciach w. XVII wraz z wprowadzeniem poezji sylabicznej. W połowie w. XVII zaczęto wystawiać na Ukrainie już obszerniejsze dramaty szkolne, związane z obrzędami cerkiewnymi.

Ponieważ przedstawienia te trwały bardzo długo, zaczęto przeplatać je krótkimi scenami humorystycznymi i obyczajowymi tj. intermediami. Wygłaszano je już nic w języku cerkiewnosłowiańskim w redakcji ruskiej, lecz w żywym ludowym języku ukraińskim. W ten sposób ludowy, żywy język ukraiński zaczął wchodzić do literatury, a wraz z nim ludowy dowcip, humor i obyczaj.

Dwa najstarsze znane intermedia po ukraińsku wyszły spod pióra duchownego polskiego, Jakuba Gawatowia⁹. W roku 1619 na jarmarku w Kamionce Strumiłowskicj został wystawiony jego po polsku napisany dramat religijny pt.: ” Tragedia albo wizerunek śmierci przeświętego Jana Chrzciciela...przydane są i intermedia dwoje” (1619), a w jego antraktach dw^fa wspomniane intermedia ukraińskie, autor ułożył je wierszem w narzeczu okolic Kamionki Strumiłowej . Utwór wydrukowano w tym samym roku w transkrypcji polskiej.

Są to dwie komiczne, znakomicie zbudowane, scenki z życia ludu. tryskające humorem i świadczące o pomysłowości scenicznej. Uważa się je za jedne z najlepszych intermediów, nie tylko w literaturze ukraińskiej.

Spośród innych ukraińskich dramatów szkolnych na uw-agę zasługuje anonimowe „Słowo o zburzeniu piekła”¹⁰, napisane prawic czystym językiem ludowym. Cechą charakterystyczną tego dramatu jest swobodne łączenie elementów religijno- mistycznych, podniosłych z żartobliwymi. Należał on do całego cyklu sztuk wykonywanych z okazji Wielkanocy.

⁴ Gawath. 1598-1679

¹⁰ „ Słowo pro zburennia pckla"