42335 IMG48

m» użytkownikowi dostępu do odległego Mtllit informacji. W celu utworzeni, inl.miimii poprtM przeglądarkę. użytkownik inuii zastosować mediację poprze, • *N ,ll₀ iV/egli|darkii nie służy bowiem tworzeniu nowych trcAci (Wright 2007,». jjj.^{0 >f}ń.

Obecnie, w /wl(|/ku / olbrzymim nagromadzeniem danych i informacji, córa,

*nftc rema nabiera laka ich pre/entnejn, która mnkaymnlnic ułatwia pcrccpci nym it s)H>sobó\v jest tworzeni* interfejnów zapewniających odpowiednią wizuj) informacji. Jak pisze Vcntava OtiAlka, proces wizualizacji wiąże dwu najpotę>.nicj%/ teiny przetwarzania informacji ludzki mózg oraz. współczesny komputer Wi/_Ua|^C informacji ma na celu zwiększenie ludzkich możliwości w zakresie przetwarzania i mienia informacji poprzez uruchomienie ludzkiego systemu przetwarzania WizuaL^’ Iłiuliinin nad wizualizacją danych i informacji są efektem wysiłków uczonych, staraja ' się doskonalić jakość interpretacji danych, gromadzonych przez urządzenia pomiar ⁰'¹ llib wygenerowanych w trakcie symulucji komputerowych. Dotyczą one be/.pośrc*r^e takich aspektów, jak: wizualizacja danych naukowych, dialog cKłowick*komputcr, aniii*¹'⁰ danych, eksploracja danych, wyobraźnia i grafika, Wiz.ualizacju informacji jest obce'*⁴ uważana zn odrębną część grafiki komputerowej, wykorzystuje najnowsze osiąguic"'* nauk biologicznych oraz inżynierii, Metody wizualizacji informacji cwaluowuly od mi_er^# fejsów z minimulną ilością elementów graficznych, używających zagnieżdżonych drzew klasyfikacji, tabel oraz wykresów dwuwymiarowych, przez diagramy relacji między do. kumentami przy użyciu takich abstrakcyjnych kształtów, jak kola, kwadraty, linie oraj łącza, do przeglądarek hiperbolicznych i gcoprzcslrzennych map z włączoną osią cza_s„‘ (Osińska 2006] Dzięki odpowiedniej wizualizacji informacji możliwe jest na przykład graficzne obrazowanie relacji, występujących pomiędzy uczonymi (relacje nieformalne) i publikacjami (cytowania) oraz pomiędzy dokumentami i osobami, na temat których dane przechowywane są w repozytoriach [Baptisla, Ferreira 2007],

Wizualizacja informacji wiąże się z trzema, wzajemnie powiązanymi zagadnieniami: wizualną reprezentacją, interakcją i rozumowaniem (Fast, Sedig 2005J. Reprezentacja wizualna polega na kodowaniu informacji do formy graficznej w sposób umożliwiający ludzką, efektywną percepcję wizualną. Znacznie podnosi ona zdolność do przyswajania wielkich ilości informacji, odkrywania złożonych zależności, zrozumienia skomplikowanych struktur oraz tworzenia nowej wiedzy. Jednak wizualizacja informacji to coś więcej niż reprezentacja i percepcja wizualna. Dotyczy ona także zagadnień związanych z interakcja ludzi i tych reprezentacji. W kontekście wizualizacji informacji interakcja jest działaniem podejmowanym przez użytkownika na reprezentacji w formie kolejnych odpowiedzi. Dodanie interakcji do reprezentacji wizualnej może wyraźnie zwiększyć możliwości użytkownika w zakresie badania danych, tworzenia zapytań, nawigacji, transformacji, manipulacji i pracy na elementach i cechach reprezentacji. Rolą interakcji jest wspomaganie i doskonalenie inteligentnych czynności, takich jak wnioskowanie, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji i określanie znaczenia. Właściwa interakcja może prowadzić do powstawania nowych poglądów, odkryć i rozumienia zjawisk. Wizualizacja informacji ma więc zastosowanie przede wszystkim tam, gdzie istnieje złożona informacja, którą ludzie muszą zarządzać, nawigować, wyszukiwać, rozumieć, wnioskować na jej podstawie i ogólnie współdziałać z nią w celu zdobywania i tworzenia wiedzy. Stąd łatwo jest przewidzieć dobre efekty zastosowania wizualizacji informacji w serwisach GBC.

Do niedawna zastosowania nowoczesnych interfejsów, w tym wizualizacji informacji, były ograniczane przez dwa czynniki: po pierwsze badania w zakresie wizualizacji informacji i bibliotek cyfrowych prowadzone były niezależnie od siebie; po drugie preferowanie Webu jako mechanizmu udostępniania i rozpowszechniania informacji powodowało istotne ograniczenia techniczne, w tym zmniejszenie możliwości przesyłu danych i interakcji. Obecnie oba te czynniki są mniej istotne; przeglądarki internetowe zostały znacznie udoskonalone, a przepustowość sieci szybko rośnie. Oznacza to możliwość stosowania coraz bardziej rozbudowanych interfejsów.

4. PROCESY

W lym ro/d/.iftle opiszę procesy, według terminologii $S nazywane Scenariuszami; określają one sposoby wykorzystania serwisów GBC Łącznic wyznaczają one ogólną funkcjonalność GBC w komunikacji naukowej. Pozwalają na właściwą reprezentację połączenia funkcji z danymi i niezbędną infrastrukturą, co ułatwia poprawne projektowanie serwisów GBC.

Od początku XXI w. funkcjonuje nowy sposób całościowego ujmowania zagadnień, związanych z funkcjonowaniem danych i informacji cyfrowych w infrastrukturze nauki. Podejście to zaczęto nazywać cyfrową ochroną lub kuratelą nad danymi {(ligilal < iirullnn). Termin ten stosowany jest coraz częściej dla całości niezbędnych działań, związanych z zarządzaniem danymi tworzonymi przez e-naukę i innymi obiektami cyfrowymi w trakcie całego cyklu życia oraz w czasie ich bieżącego i przyszłego użytkowania [Bcagric 2006, s. 4].

Termin „cyfrowa ochrona" jest wciąż bardzo nowy, przez co jego zakres nie jest do końca określony. W p, 2.6 wymieniłem cztery funkcje formalnej komunikacji naukowej, realizowanej głównie za pomocą publikacji; jedną z. nich jesl archiwizacja. Właśnie z takimi procesami, jak cyfrowa archiwizacja i długotrwale przechowywanie początkowo kojarzona była cyfrowa ochrona, Obecnie dotyczy pełnego cyklu życia obiektu cyfrowego, począwszy od jego konceptu,ilizacji, poprzez kolejne transformacje, aż po likwidację, chociaż zagadnienia długotrwałej archiwizacji zajmują wciąż bardzo ważne miejsce. Sarah Higgins wyróżniła następujące działania w cyklu życia obiektu cyfrowego, wraz z czynnościami związanymi z cyfrową ochroną¹:

•    Konceptuali/acja: wymyślenie i zaplanowanie procesu tworzenia obiektu cyfrowego, w tym metoda tworzenia i opcje zapisu.

•    Tworzenie: powstawanie obiektu cyfrowego wraz i metadanymi administracyjnymi, opisowymi, strukturalnymi i technicznymi.

•    Dostęp i użytkowanie: zapewnienie stałego dostępu dla określonych użytkowników. Udostępnienie odbywa się przez opublikowanie, wraz ze stosowaniem kontroli dostępu i procedur uwierzytelnienia (aulhenlicalion) (zob. p. 4.4).

•    Ocena i selekcja: ocena obiektu cyfrowego i selekcja do długotrwałej ochrony i archiwizacji. Jej podstawą powinny być uzgodnione wytyczne, polityka lub wymagania prawne i techniczne (na przykład możliwość obsługi określonego formatu), a nawet organizacyjne (na przykład istnienie odpowiednich metadanych).

•    Usunięcie: usuwanie obiektów nic wybranych do długotrwałej ochrony i archiwizacji. Bezpieczne wykonanie tych czynności może opierać się na wytycznych, polityce lub przepisach prawnych.

•    Akcesja: transfer obiektów do archiwum, repozytorium, bazy danych lub innego miejsca przechowywania. Jej podstawą powinny być uzgodnione wytyczne, polityka lub wymagania prawne.

•    Czynności archiwizacyjne: realizacja prac zapewniających długotrwałą archiwizację i zachowanie wartości autorytarnej obiektu cyfrowego. Pozwalają one na utrzymanie integralności obiektów, dzięki czemu są one autentyczne, wiarygodne i gotowe do za-

141

1

Działania tc dotyczą i są realizowane w poszczególnych serwisach GBC.