42822 skanuj0023

Równic/ u Greków nagość nie wskazywała na brak wstydu. lecz miała swoje miejsce w złożonych i przede wszystkim zmiennych uwarunkowaniach. Nasze wiadomości odnoszą się przecież głównie do sztuki i to do sztuki określonych epok. Od najwcześniejszych lat posągi nagich mężczyzn kojarzą nam się ze sportem, przy czym u Pauzaniasza jest wiadomość, ze bieg nago wszedł w zwyczaj, bo w 720 r. ktoś wymyślił, że w ten sposób można biec szybciej niż w zwyczajowej przepasce na biodra. Kobiety nie uprawiały sportu nago. a Spartanki, które to jednak czyniły, otrzymały przezwisko poka3gqcych uda. Dopiero w IV w. pojawiają się posągi nagich bogiń, przy czym wydaje się że nagość jest pewnego rodzaju oznacznikicm: Afrodyta jest naga. Artemida półnaga, ałe Pałlas Alena jest zawsze ubrana⁴⁹. Rzymianie przejęli wprawdzie sztukę, jednak wydaje się. że przez długi czas pozostawali raczej pruderyjni. W każdym razie mówi się. że początkowo uważano za niestosowne, by ojciec i syn kąpali się razem i w ten sposób zobaczyli siebie nago.

Chrześcijaństwo miało z góry ułomny stosunek do nagości, choć. jak widzieliśmy, niekoniecznie do cielesności, a to z powodu przejęcia biblijnego przekazu o stworzeniu i grzechu pierworodnym, który to przekaz pozostawił do dziś niezatarte piętno na stosunku europejskiej kultury do nagości, także i kultury świeckiej głoszącej pochwałę ciała. Na skutek grzechu Adam i Ewa utracili nieskrępowanie szczęśliwej nagości i u/nafi własną nagość za wstydliwą. Odnieśli ten niedostatek do swoich organów płciowych i stąd wpadli na pomysł owych słynnych hśd figowych. Nagość związana była odtąd nierozerwalnie z grzesznym pożądaniem płciowym. W swoim komentarzu do Księgi Rodzaju Marcin Luter pisze, że .obnażona postać, przedtem najzacniejsza", na skutek grzechu pierworodnego .stała się ohydna i haniebna". bo grzech pierworodny uczynił z narządów płciowych .najhaniebniejsze członki"⁵⁰.

ftmiewa/ nagość uchodziła za hańbiącą, posługiwano się nią również bez seksualnej konotacji w celu poniżenia człowieka bądź poniżenia samego siebie. Przestępców bezwzględnie rozbierano. Dotyczyło to również czarownic jako przestępczyń, podczas gdy poza tym badania kobiecego ciała wolno było przeprowadzać w średniowieczu tylko akuszerkom. Nawet neutralny ogląd lekarski czy wręcz dotknięcie kobiecego ciała istnieją dopiero od momentu zmonopolizowania opieki zdrowotnej poprzez lekarzy nowoczesności; przedtem lekarze mieli do czynienia tylko z ubranymi pacjentkami i wolno im było najwyżej mozolnie obmacywać pod tkaniną, jak lekarzom przy narodzinach późniejszego cesarza Wilhelma II. czego efektem dla niego była krótsza ręka. a dla Niemców poczucie kompensacji w postaci imperialnego zadufania. Jeszcze dziś starsze muzuimanki mają u ginekologa podobnego rodzaju problemy. Gdy prostytutki jeszcze w XIX w. nie byty niekiedy skłonne rozebrać się do naga na życzenie swoich klientów, mogło lo mieć związek z owym charakterem nagości będącym sygnałem społecznym, a nie seksualnym.

Oto bowiem upokarzanie na odwróć rzecz jasna odwołujące się do społecznej nierówności i niemal nie uświadamiane przez strony, polegało na tym. że pani czy pan bez

*    Lukas Thommcn, Nacklhtll und ZMltsailonspro&p in Grlechenland. „Hluori&chc Anihropologie" 4 (1996), v 4JS-450.

*    Ta: Schroner.»: Klaus Schrciner. Ncabcti Schniider. (iepeunfi. Brgrkn. Itofeoe*, 162.

68