43968 pic 10 05 07 3225

70

Część pierwsza. Prolegomena

przejawów życia społecznego ludzi. Zważywszy wielość gatunków zwierzęcych z jednej strony, a z drugiej ogrom zróżnicowania form życia społecznego człowieka, nietrudno o znalezienie podobieństw potwierdzających dowolne hipotezy. Nie o podobieństwa więc chodzi, ale o to, że względna prostota przypadków zwierzęcych ułatwia odkrywanie ogólnych zasad rządzących zachowaniem społecznym i życiem gromadnym.

Tak odkryte zasady mogą być przydatne do wyjaśniania zjawisk życia społecznego człowieka (Hinde 1990).

• W orientacji biologicznej, zainteresowanej poszukiwaniem ostatecznych przyczyn zjawisk życia społecznego i zachowań społecznych człowieka, wyróżnić można dwa kierunki. Różnią się one wyborem dróg, jakimi zmierzają do tego celu.

Jeden z nich odwołuje się do zmatematyzowanych modeli ewolucji opartych na zasadzie „koszt-zysk" i szeroko wykorzystuje teorię gier.

Drugi zwraca się w stronę psychologii poznawczej oraz neurologii i odwołuje do wiedzy o funkcjonowaniu mózgu.

Orientacja biologiczna najbardziej dostrzegalna jest w antropologii i naukach politycznych.

W antropologii będącej dyscypliną, której podstawowym przedmiotem zainteresowania są społeczeństwa rozpatrywane w szerokiej perspektywie porównawczej, w sposób naturalny pojawia się pytanie, czy mimo ich różnorodności istnieje coś, co jest im wszystkim wspólne. Jest to pytanie o powszechniki kulturowe, którymi zainteresowanie sprzyja rozwojowi orientacji biologicznej. Inną okolicznością sprzyjającą są związki zarówno tradycyjne, jak i postulowane antropologii społecznej z antropologią fizyczną.

W naukach politycznych natomiast orientacja biologiczna występuje w sferze filozofii politycznej. Klasycznym przedmiotem zainteresowań filozofii politycznej jest prawo naturalne i jego normy, a także ogólne zasady regulacji porządku społecznego. Tradycyjnie klucza do nich poszu-iwano w naturze ludzkiej. Sprzyja to otwarciu na orientację biologiczną,

tora proponując perspektywę biologii ewolucyjnej — wprowadza do tej tradycji nowy element.

W socjologii

W socjologii orientacja biologiczna jest nieobecna. Nie sprzyja jej ^ głównym przedmiotem uwagi socjologii jest jeden typ spoiec nowoczesne społeczeństwo przemysłowe. Występujące w nim zja^ ^ i procesy socjolodzy analizują w krótkim horyzoncie czasowym‘ .^ch. rodzaju analizach uzasadnione jest ograniczanie się do przyczyn ^ Zbyteczne jest sięganie do przyczyn ostatecznych, które znaj ^u) w centrum zainteresowań orientacji biologicznej.    , ^

Jednak dla perspektywy socjologicznej także przydatna ^m0Z^_rmy świadomość, że - jak to formułuje Kunicki-Goldfinger - „pewne no

i 5 9117

Nrinw. * _h r

h /j (q

Dział

Szacka Barbara

Autor

wprowadzenie do

Tytuł .    ,

śnrlnlnnii

Rozdział II. Biologiczne podstawy życia społecznego...

ludzkiego postępowania, uważane za arbitralne moralne nakazy, pochodzą bezpośrednio od instynktownych reakcji zwierzęcych. Opieka nad młodymi i obrona stada jest tyleż instynktem, co i uświadomionym sobie nakazem moralnym. Wzajemna pomoc wśród członków stada wydaje się zdobyczą ewolucyjnie starą, warunkującą powstanie zaczątków społeczeństwa i poprzedzającą wszelkie świadome na ten temat sformułowania" (Kunicki-Goldfinger 1974: 440).

71