44500 Obraz 8

200 XXV. Mieszane formy rządów i system konwentu

cielstwem wspólnot terytorialnych (departamentów, gmin). Zgromadzenie Narodowe jest wybierane na pięcioletnią kadencję. Parlament może, w drodze wotum nieufności, obalić rząd. W tym systemie mogłoby zatem dojść do wzajemnego blokowania ustawodawczego i wykonawczego pionu władzy państwowej: parlament mógłby na przykład obalać rząd, który następnie odtwarzałby się dzięki decyzjom prezydenta, powołującym go ponownie w tym samym składzie. Jednakże tak się nie dzieje, przynajmniej we Francji. Ma na to wpływ fakt, że tak zwana większość prezydencka (tj. siły polityczne, które udzieliły w wyborach wsparcia prezydentowi) pokrywała się najczęściej z większością parlamentarną. Gdy prezydentami byli przedstawiciele prawicy (generał Charles de Gaulle, Georges Pom-pidou, Valery Giscard d’Estaing) w Zgromadzeniu Narodowym przeważali również jej zwolennicy, gdy zaś prezydentem został socjalista (Franęois Mitterrand), ugrupowania lewicowe (poza dwoma stosunkowo krótkimi okresami) miały w parlamencie większość. Takie współdziałanie przeciwstawnych sił uzyskało upowszechnioną już nazwę — cohabitation (współzamieszkiwanie). Francuzi potrafią zachować powściągliwość polityczną i mimo całej zaciętości wyborczych walk o władzę państwową, nie przekraczają granic konsensusu ustrojowego, na który składa się między innymi wiara w wyższość republikańskiej formy rządu, w immanentną wartość pluralizmu i demokratycznych procedur decyzyjnych. System półprezydencki jest zatem dobrze dostosowany do właściwości francuskiej kultury i obyczajowości politycznej; potwierdził swą przydatność w tym kraju.

Być może mechanizm ten ulegnie w przyszłości pewnej zmianie, ponieważ w 2000 roku znowelizowano we Francji konstytucję, skracając kadencję prezydenta z siedmiu lat do pięciu. W ten sposób można uniknąć niektórych problemów związanych z nierównością kadencji głowy państwa i Zgromadzenia Narodowego. Skrócenie kadencji prezydenta oznaczać też może osłabienie jego pozycji ustrojowej w państwie.

269. Jednym z nielicznych państw o liberalno-demokratycznym charakterze, którego system odbiega od zasady trójpodziału władzy, jest Szwajcaria. Jest to państwo, którego formę rządu określa się niekiedy, w pewnym uproszczeniu, nazwą „system konwentu” (system rządów zgromadzenia). Nawiązuje ona do nazwy instytucji działającej we Francji w latach 1792-1794. Do ówczesnego Konwentu należeć miała pełnia władzy państwowej. W rzeczywistości skupiała się ona w rękach jego komitetów. W Szwajcarii, zgodnie z konstytucją z 1999 roku (poprzednie rozwiązania konstytucyjne z 1874 roku były podobne), organem ogólnonarodowego przedstawicielstwa sprawującego władzę najwyższą jest dwuizbowe Zgromadzenie Federalne. Władza wykonawcza spoczywa w rękach siedmioosobowej Rady Federalnej, powoływanej na czteroletnią kadencję przez Zgromadzenie. Rada ta nie może być usunięta w drodze wotum nieufności i zachowuje znaczną samodzielność decyzyjną. Spośród członków Rady wybierany jest na jeden rok prezydent Konfederacji Szwajcarskiej. Od 1891 roku ukształtował się stopniowo w tym kraju obyczaj, iż w skład Rady Federalnej wchodzą przedstawiciele wszystkich znaczących partii politycznych. Od 1959 roku są to przedstawiciele socjaldemokratów, liberałów, chrześcijańskich-demokratów i reprezentanci partii ludowej. Nadaje to ustrojowi szwajcarskiemu i stosunkom politycznym w tym kraju niezwykłą stabilność.