45579 wstęp do teorii polityki img 80

86

ny)^w. Są one jednocześnie środkami zewnętrznej polityki ekonomicznej, przez którą rozumie się świadome oddziaływanie państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą³¹.

Zastosowanie środków gospodarczych przybiera różne formy, w zależności od metody, jaką państwo je stosujące wybierze. Przy zastosowaniu metody negatywnej mamy do czynienia z sankcjami gospodarczymi, natomiast przy' wyborze metody pozytywnej, głównym narzędziem jest pomoc gospodarcza.

Nie należy jednak zapominać, że środki gospodarcze stosowane są również poprzez wykorzystanie polityki handlowej. Stosując metodę pożyty wnąmamy do czynienia np.: z redukcjami taryf celnych, przyznawaniem licencji, gwarancjami dia prywatnego kapitału inwestującego w innym państwie, zwolnieniem z opłat celnych. Zastosowanie metody negatywnej w polityce handlowej wywołuje podobne skutki do tych, jakie zaliczane sądo sankcji gospodarczych.

3.2.1. Sankcje gospodarcze

Wykorzystywanie sankcji gospodarczych w polityce zagranicznej znane było już na początku XX wieku, choć przed 1 wojną światową sankcje ekonomiczne towarzyszyły zwykle działaniom militarnymi, stanowiąc uzupełnienie akcji wojskowej³³. Po zakończeniu II wojny światowej oraz w dobie tendencji globalizacyjnych sankcje gospodarcze zyskały na znaczeniu.

Wcdiug Davida Baldwina termin „sankcje gospodarcze” można rozumieć jako: 1) narzędzie wykorzystywane dla egzekwowania norm prawamiędzynarodo-wego, czyli sankcje stosuje się za naruszenie norm prawa międzynarodowego; 2) instrument stosowany dla „zmuszenia” państwa-adresata do wprowadzenia lub zaniechania pewnych form działań i towarzyszących im wątłości; 3) szerszą koncepcję ogólnej działalności państwa w stosunkach międzynarodowych³³.

Wydaje się, żc dwie pierwsze definicje są zbyt wąskie i nie odzwierciedlają faktycznych oczekiwań podmiotu, uciekającego się do zastosowania tej formy działania. Dlatego dla lepszego zrozumienia istoty sankcji gospodarczych należy bliżej przyjrzeć się celom, które państwo zamierza osiągnąć poprzez ich zastosowanie. Według Jamesa Barbera można wyróżnić trzy kategorie takich celów: 1) podmiot stosujący sankcje ma na celu zmianę postępow-ania lub zaniechania pewnych działali przez rząd kraju docelowego; niekiedy chodzi nawet o zmianę ekipy rządzącej lub zmianę ustrój u poi i tycznego tego kraju; 2) rząd państwa wprowadzającego sankcje ma na celu zademonstrowanie własnej zdolności do działania i jej efektywności;

^j; Rysińska. op.cit, s. 85.

³¹ Tadeusz Łychowski, Międzypaństwowe umowy gospodarcze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne 1968, s. 9.

³¹ Leszek Kasprzyk. „Embargo i inne sankcje gospodarcze w stosunkach międzynarodowych”, Stosunki Międzynarodowe, 2001, t. 23, s. 40-4 E

r Dayid A. Baldwin, EconomicSlatecrąfl, Princeton N.J.: Princeton L.nicersity Press 1985, s. 35 36.