46204 IMGP19 (2)

wywołując z kolei niechęć lub wrogość. Zaburzona % ton sposób komunikacja wypacza obraz świata i siebie, prowadzi do błędnych motywów i form działania, stwarza napięcia i niepokoje, zbyt obciążające psychikę.

Taka interpretacja powstawania zaburzeń na podstawie teorii potrzeb Maslowa jest przyjęta przez większość autorów, zgodna też z poglądami pedagogów na zagadnienie powstawania trudności wychowawczych. Jankowski wzbogaca te rozważania przez wprowadzenie problemu komunikacji.

Brak poczucia bezpieczeństwa i miłości we wczesnym dzieciństwie prowadzi do zajęcia postawy obronnej wobec świata. Narastanie lęku hamuje i opóźnia rozwój ciekawości poznawczej, a więc rozwój umysłu ludzkiego. Wskutek tego dziecko przyjmuje i nadaje wiele fałszywych komunikatów, nie radzi sobie ze swoimi spolaryzowanymi emocjami, komplikują się jego stosunki z otoczeniem. Rozwija się nadmierne 'poczucie winy i wstydu.

Całość rozwoju psychicznego przebiega nieprawidłowo, rośnie niechęć do siebie i do innych. Dialog ze światem nabiera charakteru neurotycznego.

Jankowski, podkreślając silniej niż inni, problem regulacji stosunku osobowości ze światem i jego społeczny charakter, sprowadza możliwości zaspokajania potrzeb psychicznych do dwóch warunków: 1) prawidłowego kontaktu społecznego, czyli komunikacji między ludźmi, 2) optymalnego obciążenia psychologicznego, to jest takiego, które, zgodnie z prawem Yerkesa i Dod-sona, nie może być za słabe ani zbyt silne. Autorowi chodzi tu o wyodrębnienie tych czynników zewnętrznych, których dostępność i możliwość zużytkowania warunkuje optymalne biologiczne i społeczne funkcjonowanie człowieka. Po prostu nie należy mu podsuwać zbyt łatwych ani zbyt 'trudnych zadań, ponieważ wówczas jego motywacja wywołuje optymalne pobudzenie.

Celem psychoterapii jest doprowadzenie pacjenta do tego, żeby zaakceptował siebie, określił własne cele życiowe, bardziej realistycznie (postrzegał świat i siebie, ażeby ukształtował w sobie system wartości, zgodnych ze wzorcami humanistycznymi oraz rozwijając zdolności współdziałania, wyzwolił się z izolacji. Techniki psychoterapeutyczne mają za zadanie dostarczenie mu nowych doświadczeń, nauczenie nowych zachowań i odczuwań, ułatwienie świadomego (kierowania swoim postępowaniem.

Zaburzenia, na które wskazuje Jankowski, powstają częściowo na skutek nieadekwatnej lub negatywnej socjalizacji, a częściowo w rezultacie błędnego wychowania. Proces psychoterapeutyczny, pomyślany jako pomoc w rozwoju osobowości, coraz bardziej zbliża się do wychowania. Jankowski krytykuje pedagogów, że wywierają zbyt silny nacisk na (podjęcie decyzji przez wychowanków, nie umieją zachować postawy neutralnej krytyki i narzucają wybór kierunku działania. Nie można „zmuszać" dziecka do rozwoju, terapeuta wybiera właściwą drogę, przyznając pacjentowi prawo decyzji. Trzeba mu podsuwać nowe cele, łatwiej radzi sobie wówczas z emocjami, ale trzeba mu pomóc w zdobywaniu poczucia odpowiedzialności. ¹ Pomoc rozpoczyna się od nawiązania pozytywnego kontaktu i rozwija poprzez dostarczanie nowych informacji i doświadczeń, które umożliwiają zrozumienie własnych cierpień i fałszu dotychczasowych sposobów komunikowania się i jednocześnie wpływają na świadome kierowanie własnym zachowaniem i projektowaniem przy udziale psychoterapeuty planów na przyszłość.

Ten prospektywny punkt widzenia odróżnia współ-

175