47620 Transport0

/ /fc,'

Rozdział X KOLA PĘDNE

60. Konstrukcja kół pędnych

Koła pędne, zwane od nazwiska wynalazcy także tarczami Kopę,¹) rozpowszechniły się bardzo w ostatnich dziesiątkach lat w krajach środkowej Europy usuwając na drugi plan napędy bębnowe, które zachowały się jedynie dla mniejszych urządzeń i płytkich szybów oraz w warunkach specjalnych, np. gdy konieczne jest częste przestawianie klatek dla zmiany poziomów wydobycia. Obecnie koła pędne rozpowszechniają się również i w innych krajach, gdzie ich dotychczas nie stosowano i stają się najważniejszym systemem napędu dla średnich..! dużych głębokości, ustępując miejsca zwykłym bębnom tylko w płytkich szybach, a bębnom stożkowp£ęyIihdrycznym w szybach bardzo głębokich. Przyczyną tego stanu rzeczy jest większa"ekgjndmia ruchu "lekkich kół pędnych w porównaniu z ciężkimi bębnami oraz mniejszy koszt inwestycji urządzeń z kołem pędnym. Tym dwu zaletom przeciwstawiają się pewne niedogodności ruchu urządzeń z kołem pędnym. Zerwanie liny powoduje upadek obu klatek. Kontrola stanu liny przez obcinanie końca jest niemożliwa, a wymiana liny jest operacją o wiele trudniejszą niż pr2y napędzie bębnowym, Smarowanie liny dla zabezpieczenia jej przed korozją jest w przypadku "kol pędnych problemem trudnym ze względu na niebezpieczeństwo poślizgu. Niebezpieczeństwo takie istnieje, gdyż brak stałego związania liny z kołem pędnym. Z drugiej strony jednak w razie przejechania górnego poziomu iw nadszybiu i uderzenia klatki wBelkFóTlbojowe, brak^- tego, związania jest "raczej okolicznością korzystną. Mniejsze momenty zama-chowe lekkich koł pędnycli ńie wpływają ujemnie na spokojny bieg urządzenia, jeśli do napędu" służy silnik elektryczny dający stały moment na wale albo nowoczesna szybkobieżna maszyna parowa-z przekładnią zębatą. Prędkości-jazdy .przewyższających znacznie 20 m/sdć nie stosuje się ze względu na niezbędną w tych urzadZemacEI3ckoł6fh pędnym linę wyrównawczą. Zachowanie się tej liny przy bardzo dużych szybkościach mogłoby'budzić obawy, gdyż nawrotu liny w rząpiu nie można prowadzić i lina, która w tym miejscu nie jest napięta, mogłaby wykonywać niepożądane ruchy i splątać się pod wpływem drgań i przyspieszeń.

Jak wynika z rozważań w rozdziale I, na stopień pewności przeciwko poślizgowi wpływa kąt opasania i współczynnik tarcia.^ Kąt opasania zależy od sytuacji wyciągu i nie ma sposobu zwiększyć go ponad 27(F ną

*) Ogłoszony w r. 1862 wynalazek francuskiego inżyniera LemieUe nie rozpowszechnił się.

2 IG