48770 Środki stylistyczne 0 101

f SKŁADNIOWE ŚRODKI STYLISTYCZNE \

ANAKOLUT

-^a<s$ar>-

-    to zniekształcenie gramatycznej budowy zdania, zburzenie jego logicznego porządku, co jesl charakterystyczne dla mowy potocznej, np. Wracając z wycieczki szkolnej, pa- ; dat deszcz (zdanie to nie ma poprawnej konstrukcji składniowej, jego części są do sie- _; bie niedostosowane).

-    używa się go w celu uzyskania odpowiedniej ekspresji wypowiedzi lub odzwierciedlenia języka i potocznej mowy bohaterów.

Knń Tadeusza w stajni czekał osiodłany, Wziął więc flintę, skoczył nań i jak opętany Pędził ku karczmom, które stały przy kaplicy, Kędy mieli się rankiem zebrać oblawnicy.

(A. MICKIEWICZ, Pan Tadeusz)

ANTYTEZA

przeciwstawienie

-    zestawienie poglądów, myśli, pojęć sprzecznych.

-    używana w celu wywołania nióćriCgó Wrażenia na odbiorcach i zaznaczenia silnego konlrasln.

-    może być związana z użyciem anlonimów (wyrazów o przeciwnym znaczeniu), np. ogień - woda, mądrość - głupota, szlachetność - podłość.

-    była częslo stosowanym środkim stylistycznym w poezji barokowej, służyła ukazaniu przeciwstawnych obrazów i wzmocnieniu wrażenia.

Kochać i Iraeić, nraenąć i żałować*

Padać boleśnie i znów się podnosić.

Krzyczeć lęsknocie „precz!“ i błagać, „prowadź!" Olo jesl życie: nic, a jakże dosyć...

(L STĄPI; Kochać i Iraeić...)

spłSH35!Kn=nsa!

H SKŁADNIOWE ŚRODKI STYLISTYCZNE!

LłKIgro^-^U.>‘if?a^gaeBaiŁ8l^/5Sgg^^,iTEaT~7?7?‘TywnK«rgav3?n§

APOSTROFA

-“Sg©⁰-

-    bezpośredni zwrot w formie wolacza do osoby, pojęcia, przedmiotu, zjawiska, utrzymany w podniosłym, uroczystym tonie.

-    dobrze znana Homerowi, później charakterystyczna dla stylu retorycznego, często

spotykana w przemówieniu lub odzie.    .

-    odmianą apostrofy jest inwokacja - umieszczona na początku utworu, głównie poema- . tu epickiego - będąca wezwaniem do muz, bóstwa lub Boga z prośbą o natchnienie

i pomoc w działaniach twórczych.

Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!

1-1

Tymczasem, przynoś moją duszę utęsknioną Do tych pagórków teśnych, do tych ląk zielonych Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych.

(A. MICKIEWICZ, hm Tadcusź)

PYTANIE RETORYCZNE

- ------_

-    pytanie postawione w utworze, nie wymagające odpowiedzi, ponieważ ta odpowiedź jest niejako w nim zawarta;

-    umieszcza się je w utworze nie w celu otrzymania informacji, ale po to, by:

•    skupić większą uwagę czytelników,

•    wyraźnie określić stanowisko osoby pytającej (często ironiczne),

•    ożywić i urozmaicić styl wypowiedzi.

-    jest niezmiernie ekspresyjnym środkiem stylistycznym.

Zniknęło słońce... Czyż lej powodzi ptaków nad polem pustynnym owym nigdy już, nigdy nic będzie końca?

Wiccznież to pole będzie jałowym i nic się na nim nigdy nie zrodzi oprócz bezdennych tęsknot do słońca?

(K. PRZERWA - TETMAJER, Nad,mlcm piisletn)

101