ANAKOLUT
-a<s$ar>-
- to zniekształcenie gramatycznej budowy zdania, zburzenie jego logicznego porządku, co jesl charakterystyczne dla mowy potocznej, np. Wracając z wycieczki szkolnej, pa- ; dat deszcz (zdanie to nie ma poprawnej konstrukcji składniowej, jego części są do sie- ; bie niedostosowane).
- używa się go w celu uzyskania odpowiedniej ekspresji wypowiedzi lub odzwierciedlenia języka i potocznej mowy bohaterów.
Knń Tadeusza w stajni czekał osiodłany, Wziął więc flintę, skoczył nań i jak opętany Pędził ku karczmom, które stały przy kaplicy, Kędy mieli się rankiem zebrać oblawnicy.
(A. MICKIEWICZ, Pan Tadeusz)
- zestawienie poglądów, myśli, pojęć sprzecznych.
- używana w celu wywołania nióćriCgó Wrażenia na odbiorcach i zaznaczenia silnego konlrasln.
- może być związana z użyciem anlonimów (wyrazów o przeciwnym znaczeniu), np. ogień - woda, mądrość - głupota, szlachetność - podłość.
- była częslo stosowanym środkim stylistycznym w poezji barokowej, służyła ukazaniu przeciwstawnych obrazów i wzmocnieniu wrażenia.
Kochać i Iraeić, nraenąć i żałować*
Padać boleśnie i znów się podnosić.
Krzyczeć lęsknocie „precz!“ i błagać, „prowadź!" Olo jesl życie: nic, a jakże dosyć...
(L STĄPI; Kochać i Iraeić...)
spłSH35!Kn=nsa!
LłKIgro^-^U.>‘if?a^gaeBaiŁ8l^/5Sgg^,iTEaT~7?7?‘TywnK«rgav3?n§
-“Sg©0-
- bezpośredni zwrot w formie wolacza do osoby, pojęcia, przedmiotu, zjawiska, utrzymany w podniosłym, uroczystym tonie.
- dobrze znana Homerowi, później charakterystyczna dla stylu retorycznego, często
spotykana w przemówieniu lub odzie. .
- odmianą apostrofy jest inwokacja - umieszczona na początku utworu, głównie poema- . tu epickiego - będąca wezwaniem do muz, bóstwa lub Boga z prośbą o natchnienie
i pomoc w działaniach twórczych.
Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!
1-1
Tymczasem, przynoś moją duszę utęsknioną Do tych pagórków teśnych, do tych ląk zielonych Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych.
(A. MICKIEWICZ, hm Tadcusź)
- ------_
- pytanie postawione w utworze, nie wymagające odpowiedzi, ponieważ ta odpowiedź jest niejako w nim zawarta;
- umieszcza się je w utworze nie w celu otrzymania informacji, ale po to, by:
• skupić większą uwagę czytelników,
• wyraźnie określić stanowisko osoby pytającej (często ironiczne),
• ożywić i urozmaicić styl wypowiedzi.
- jest niezmiernie ekspresyjnym środkiem stylistycznym.
Zniknęło słońce... Czyż lej powodzi ptaków nad polem pustynnym owym nigdy już, nigdy nic będzie końca?
Wiccznież to pole będzie jałowym i nic się na nim nigdy nie zrodzi oprócz bezdennych tęsknot do słońca?
(K. PRZERWA - TETMAJER, Nad,mlcm piisletn)
101