49186 Scan 140410 0103

Hotel Hurka to byłe koszary. Składa się on z czterech dużych, trzypiętrowych budynków i znajduje się w średnim stanie. Tu nocująprawie wyłącznie zatrudnieni przez agencję Xawax: rodziny i młodzi pracownicy z Bułgarii, Rumunii oraz garstka Wietnamczyków. Najlepszy hotel w mieście nosi dźwięczną nazwę Harmonia. Zakwaterowanych jest tam kilkuset młodych (lecz nie za bardzo młodych) pracowników ze Słowacji, Rumunii i Polski, którzy również pracują niemal wyłącznie dla agencji Xawax. W hotelu Harmonia pokoje wyposażone są w cztery łóżka, łazienkę i osobną kuchnię.

System hoteli pracowniczych nie jest w Czechach niczym nowym. W wielu krajach realnego socjalizmu próbowano utrzymać dużą część ludności na terenach wiejskich a przemysł koncentrować na obszarze najważniejszych centrów miejskich, co skutkowało zawiłym system dojazdów do pracy. Ich koszty zostały przerzucone przez państwo na osoby dojeżdżające, które musiały spędzać wiele godzin, podróżując tam i z powrotem. „Pod koniec lat 70. w wielu krajach wschodnioeuropejskich istniał szczególnego rodzaju model długich podróży w tę i z powrotem w tygodniowych lub dłuższych odstępach. Osoby dojeżdżające do pracy mogły podczas tygodnia pracy mieszkać w internacie czy hostelu nieopodal miejsca zatrudnienia, a raz na tydzień lub miesiąc wracać do bardzo odległej rodzinnej miejscowości. Takie cotygodniowe czy comiesięczne dojazdy na dalekie odległości praktykowano przede wszystkim na Węgrzech, ale były częste także wśród polskich i słowackich rolników. Dojeżdżający byli zwykle młodymi mężczyznami, pracownikami fizyczni i o niskich kwalifikacjach”³¹.

System internatów ukrywa dysponowanie siłą roboczą. Niektórzy pracownicy zamieszkują hotel sześć miesięcy, inni nawet pięć lat. W istocie większość imigrantów zatrudnionych przez agencję woli mieszkać w hotelu czy internacie, niż wynajmować mieszkanie na własną rękę. Z jednej strony w hotelu wszystko jest uregulowane i osoby nieznające języka nie muszą się o to martwić, a znajomość języka przy wynajmowaniu jest niezbędna (na przykład do podłączenia prądu i wody, w stosunkach z sąsiadami). Z drugiej strony hotel gwarantuje ludziom ze wsi, często młodym, pewną wspólnotę oraz regularną wymianę informacji na temat fabryki, innych możliwości pracy i aktywności społecznej. Hotele zapewniają również stałą i łatwą dostępność tej mobilnej siły roboczej.

Oprócz miejscowego personelu zarządzaniem hotelami pracowniczymi zajmują się dodatkowo pracownicy zatrudnieni przez agencje. Zarządca hotelu załatwia sprawy urzędowe i sprawy bieżące, pełni również rolę nadzorcy. Dba o porządek, czystość, dokumenty dla policji ds. cudzoziemców, przestrzeganie zakazu wstępu dla gości, przydzielanie ludzi do poszczegól-

³¹ R. Fuchs, G. Demko, „The Postwar Mobility Transition in Eastem Europę”, w: Geographical Review, t. 68, nr 2, 1978, s. 178.

nych pokoi itd. W hotelach występują problemy, między innymi związane ze stosunkami pomiędzy różnymi narodowościami, z alkoholem - który jest zakazany - i z prostytucj ą. Kontrole nie są nadmiernie surowe, lecz regularne. Mają one na celu zapobieganie zachowaniom uznawanym za niebezpieczne (jak palenie w pokoju), szkodliwym dla jakości pracy (jak nadmierne picie) lub zbyt koleżeńskie (jak udzielanie noclegu innym osobom).

Zakwaterowanie opłacane jest przez agencję, kiedy jednak pracownicy naruszaj ą obowiązujące zasady, mogą zostać zwolnieni i od tej chwili muszą płacić za nocleg sami. To uzgodnienie ustne, które nie jest odnotowane w pisemnej umowie o pracę. Agencje płacą za miejsce w hotelu do 3 tys. koron (120 euro), ale kiedy pracownicy tymczasowi chcą wynaj ąć w mieście mieszkanie na własną rękę, agencja wypłaca im te 3 tys. koron miesięcznie w formie dodatku mieszkaniowego. Niektórzy po kilku miesiącach przeprowadzają się do kwater prywatnych poza internatami, ale czynsze w mieście są wyższe. Jeden z pracowników powiedział: „Mieszkam teraz w mieszkaniu, za które płacę czynsz. Agencja płaci za zakwaterowanie 3 tys. koron (120 euro), a ja płacę za wszystko łącznie 6,5 tys. koron (255 euro)” (Gabriel, pracownik agencyjny z Polski, Pardubice 30.08.2012 r.). Wynajem mieszkania daje im więcej wolności i umożliwia osiedlenie się w okolicy. Kto jednak korzysta z mieszkania i chce otrzymać na nie dodatek, musi pracować minimum 150 godzin w miesiącu.

Kontrole migrantów zarobkowych przez siły porządkowe nie są zbyt drobiazgowe, jednak policja wkracza czasem do internatów lub sprawdza miejsca szczególnie często odwiedzane przez migrantów.

Wnioski

Foxconn jest największym światowym podwykonawcą elektroniki i produkuje dla najbardziej znanych marek takich jak Apple, Hewlett-Packard, Dell, Nokia, Motorola, Sony i Samsung. Od 1988 r. końcem ten zaznacza swoją obecność przede wszystkim w Chinach, gdzie posiada obecnie 31 zakładów produkcyjnych. Po fali samobójstw oraz przypadków ciężkich uszkodzeń ciała wśród pracowników Foxconn stał się przedmiotem szczególnego zainteresowania ze strony mediów. W pierwszym rzędzie zwrócono uwagę na surowe warunki pracy i paramilitarne kontrole w chińskich fabrykach. Raporty dziennikarzy, NGO i naukowców umożliwiły wgląd w sytuację pracowników koncernu oraz całego przemysłu elektronicznego w Chinach. Natomiast niewiele jak dotąd wiemy o działaniach Foxconna w krajach byłego bloku wschodniego, choć obecnie państwa Europy Środkowej i Wschodniej stały się centrum produkcji wyrobów elektronicznych na potrzeby UE.