49542 skanuj0060 (13)

10

Technika i osobowość jest referatem wygłoszonym na Konwersatorium, prowadzonym przez prof. Stefana Amsterdamskiego w Wyższej Szkole Nauk Społecznych. Tam też prezentowane były pierwsze wersje poprzedzających dwóch tekstów. Za cierpliwość w ich wysłuchaniu i cenne uwagi dziękuję uczestnikom tych spotkań o niepowtarzalnej atmosferze rzeczowości i życzliwości;

Cywilizacja - Osobowość - Kultura to również pierwotnie referat, a następnie tekst wydany w zbiorze pt. Polacy na progu... pod red. Jerzego Brzezińskiego i Zbigniewa Kwiecińskiego (Forum Oświatowe, 1997,1-2);

Nauka jako sposób życia jest rozwinięciem referatu wygłoszonego na Sesji Jubileuszowej Instytutu Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza pt. Obuchowiana i stanowi rodzaj egzemplifikacji tez zawartych w poprzedzających tekstach. Jestem pełen wdzięczności dla moich przyjaciół, którzy tę Sesję w 1997 roku zorganizowali.

od ĘĘĘIĘgl

Vb fpp/l/UoTU-&*' g|l| ~&$Lfvij_Z 260/1

Część pierwsza

REWOLUCJA PODMIOTÓW I NOWY INDYWIDUALIZM¹

Wierzę w człowieka, przede wszystkim, jeśli jest sam na sam z sobą

Lucien Borghes

1. Czym jest rewolucja podmiotów?

Są podstawy do tego, aby sądzić, że historia ludzkości weszła w okres, w którym człowiek nie tylko nie powinien, ale i nie może już poprzestać na osiągnięciu pozycji jednostki ludzkiej usytuowanej w określonej roli społecznej. Musi podjąć ryzyko uzyskania statusu osoby lub zejść na margines historyczny, do czyśćca ludzi niedoczłowieczonych. Stało się to w wyniku „rewolucji podmiotów”, która upowszechniła przekonanie, że swoje podstawowe odniesienia do siebie i do świata człowiek powinien tworzyć sam, a»współuczestniczą w tym procesie jego pragnienia i osobiście wypracowana koncepcja świata. Pogląd ten wyraża koncepcję człowiefca-podmiotu.

Jest ona dokładnie przeciwstawna panującemu od stuleci przekonaniu, że gwarantem normalności i poprawności działania człowieka jest spełnianie wymagań wynikających z przypisanej mu roliv Natomiast jego własne pragnienia i wytworzoną osobiście koncepcję świata uważano za czynnik mało istotny lub nawet za wyraz nieprzystosowania i przyczynę

1

Pierwodruk wstępnej wersji tego tekstu został zamieszczony w tomie: Humanistyka przełomu wieków, pod red. J. Kozieleckiego, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak , 1999. Obecny tekst jest w większej części nowy i znacznie przeredagowany.