49593 medsadowa7

10.5.6. Praktyczna wartość badań hemogenetycznych w dochodzeniu ojcostwa

Istotne znaczenie dla praktyki mają następujące fakty:

1)    badane we krwi cechy są praktycznie niezmienne przez całe życie;

2)    sposób ich dziedziczenia zgodny z prawami Mendla jest łatwo czytelny;

3)    wyniki badań są powtarzalne, mogą więc być kontrolowane przez innych biegłych.

Powyższe stwierdzenia wymagają następującego wyjaśnienia:

Ad. 1. Do wyjątkowych sytuacji należy przejściowa nieoznaczalność lub słabsza oznaczalność cechy w zakresie jednego z układów grupowych, np. w układzie Hp lub Gm w następstwie zaburzeń gospodarki białkowej. Można jednak uniknąć błędów starannie przeprowadzając badania. Niecałkowite wykształcenie niektórych cech grupowych u niemowląt spowodowało konieczność przyjęcia zasady, że u dzieci oznaczanie cech grupowych dla celów dochodzenia ojcostwa powinno Y^l być przeprowadzane dopiero po ukończeniu przez nich 6 miesięcy życia. Jest rzeczą zrozumiałą, że do błędnych oznaczeń może dojść w przebiegu ciężkich chorób krwi i po przeszczepach szpiku kostnego. Z tego samego powodu od osób, którym przetoczono krew, pobiera się próby krwi do badania grupowego dopiero

Ad 2. Do badań hemogenetycznych w procesie dochodzenia ojcostwa włącza się tylko te układy grupowe krwi, których sposób dziedziczenia został dobrze poznany i sprawdzony na dostatecznie dużym materiale, obejmującym co najmniej kilka populacji i nie wykazuje żadnych odchyleń od praw genetyki.

Ad 3. Powtarzalność oznaczeń cech grupowych krwi wynika z faktu, że dopuszczalne są tylko wypróbowane metody oznaczeń, które obowiązują wszystkie pracownie wykonujące badania grupowe krwi dla celów sądowych. Nieodzowne jest stałe sprawdzanie stanu używanych surowic wzorcowych i wszystkich odczynników, a także równoległe przeprowadzanie badań kontrolnych. Identyfikacja osób, od których pobiera się próby krwi, ma pierwszorzędne znaczenie.

Powyższe wyjaśnienia uzasadniają ostrożność, jaką zachowują przedstawiciele medycyny sądowej przed wprowadzaniem jakiegokolwiek nowo odkrytego układu grupowego krwi do badań rutynowych stosowanych w rozstrzyganiu spornego ojcostwa. Obecnie zgodnie z postulatem serohematologów sądowych zakres tych badań jest następujący: ABO (A,, A,), MN, Rh (C^w, C, c, D, E, e), Kell, Hp, Glm(l), AcP, PGM,, EsD, GLO I.

Doświadczenie uczy, że ocena wyników wykluczających ojcostwo, nawet w powyższych układach, może nasuwać wątpliwości. Może to nastąpić w szczególnych przypadkach, np. gdy wykluczenie ojcostwa wyłącznie w jednym układzie grupowym iest oparte na stwierdzeniu przeciwstawnej homozygótii. Przypadki takie wymagają badania kontrolnego, z reguły poszerzonego o oznaczenie cech układów grupowych nie objętych rutynowymi badaniami, a w razie nieuzyska-nia potwierdzenia wykluczenia ojcostwa można zaproponować przeprowadzenie poszerzonych badań rodzinnych (rodzeństwo, rodzice pozwanego i matki itp.).

Wskazaniem do rozszerzenia zakresu badań są m.in. przypadki, w których badania rutynowe krwi nie pozwoliły wprawdzie na wykluczeniu mężczyzny posądzonego o ojcostwo, ale przeprowadzone na zleceniu sądu inne badania wskazują na niewielkie prawdopodobieństwo ojcostwa, np gdy stwierdzono

znacznie zmniejszoną plodnoibć pozwanego, a także znaczną rozbieżność miedzy stopniom rozwoju noworodka n czasom koncepcji. Potrzeba rozszerzenia zakresu badań istnieje także wówczas, gdy wykluczenie ojcostwa dotyczy wyłącznic jednego dziecka z bliźniąt dwujajowych. Wskazaniem takim jest również sprawo sądowa o zaprzeczenie ojcostwa.

Jest rzeczą oczywistą, że włączenie dodatkowych układów grupowych    nawol

odpowiadających kryteriom podanym wyżej — stawia dodatkowe wymogi poi sonelowi pracowni zajmującej się typowaniem cech grupowych, wymaga koszt ow nych surowic typujących, niekiedy nieosiągalnych, stosownych urządzeń aparat u rowych i jest bardzo czasochłonne. Dlatego też badania te mogą być prze prowadzane wyłącznie w ograniczonej liczbie.

W przypadku zastosowania dotychczasowego rutynowego zakresu sądowych badań hemogenetycznych (tzw. ekspertyza I stopnia) szansa wykluczenia ojcostwa mężczyzny niesłusznie pozwanego o ojcostwo wynosi ok. 84%. Jeśli włączy się d<> badań inne układy grupowe: GPT, PGP, AK, ADA, Duffy, Kidd, Gc, Glm(2), Km( 1)

MM"

Tabela 10.6

Szansa wykluczenia ojcostwa w zależności od liczby przebadanych układów grupowych krwi

Układ grupowy lub cecha		Teoretyczna szansa wykluczenia		Dodatkowy skutek wykluczenia	Odsetek nic wykluczonych „nieojców"
		pojedynczy układ w % (w zaokrągleniu)	łącznie w %
ABO \ MN Rh Kell> Hp Glmfl ,' x AcP /PGM, * EsD" Jr GLO , i ^	(*C V	19 18 31 4 18 8 26 15 ^ 19	33,58 54,17 56.00 63,72 66,62 75,30 79.00 80,68 84,35	14.58 20.59 1,83 7,92 2,90 8,68 3,70 1,68 3,67	81 66,42 45,83 44.00 36,28 33,38 24,70 21.00 19,32 15,65
GPT		19	87,32	2,97	12,68
PGP		13	88,97	1,65	11,03
AK		4	89,41	0,44	10,59
ADA		5	89,94	0,53	10,06
Duffy		19	91,85	1,91	8,15
Kidd		18	93,32	1,47	6,68
Gc		16	94,39	1,07	5,61
Glm(2)		8	94,84	0,45	5,16
Km(l)		7	95,20	0,36	4,80
HLA-A, R, C		96	99,81	4,01	0,19