48023 IMG 06

Z:    wychowawczych jest zaledwie ostrzegawczym znakiem te-

*;_%go, iż i>łędy takie są na ogół poważnym źródłem narastania trud-wychowawczych. Natomiast w przedstawieniu przyczyn biopsychicznych pominięto zupełnie nieprawidłowości w zakresie właściwości pozaintelektualnych, które mogą również sprzyjać nieprzystosowaniu społecznemu, zwłaszcza poprzez wpływ, jaki niewątpliwie wywierają na niepowodzenia szkolne uczniów. Wymienia się tu m.in. pewną podatność (predyspozycje) do reakcji lękowych (neurotycznych), słabą umiejętność nawiązywania kontaktów z innymi (zwłaszcza z rówieśnikami), nadmierną aktywność motoryczną i tzw. impulsywność poznawczą, czyli zbyt pośpieszne i nierozważne postępowanie podczas rozwiązywania różnych problemów, w tym także zadań szkolnych lub testowych (Hevers N., 1981, s. 124—127). Są to pewne, w miarę stałe cechy osobowości, co nie oznacza bynajmniej, iż są one genetycznie zdeterminowane, albo też mają charakter wrodzony. Prawdopodobnie uwarunkowane są wieloma czynnikami, a w szczególności właściwościami systemu nerwowego i różnymi wpływami pochodzenia zewnętrznego. Niemniej słusznie przyjmuje się, że takie lub inne nieprawidłowości w sferze emocjónalno--motorycznej mogą być i są nierzadko źródłem napotykanych trudności wychowawczych uczniów. W zestawie tego rodzaju przyczyn wymienia się również fizyczną konstytucję (budowę) uczniów (por. Pospiszyl K. i Żabczyńska E., 198$, s. 131—134) i ich deficyty rozwojowe w zakresie funkcji percepcyjno-moto-rycznych (jak opóźnienie rozwoju funkcji wzrokowych i słuchowych oraz rozwoju ruchowego i zaburzenia lateralizacji), a także zaburzenia rozwoju mowy oraz zjawisko tzw. dysłekcji i dysgrafn (por. 9pionek FL, 1973, s. 127—222).

Wszystkie omówione lub zasygnalizowane przyczyny trudności wychowawczych mogą dla pedagogów stanowić nieocenioną pomoc w przezwyciężaniu nieprzystosowania społecznego uczniów. Są też poważnym ostrzeżeniem przed pochopnym przypisywaniem    trudnym oznak opieszałości, lenistwa czy

dej wolt Pedagog, mający dostatacmje* pogłębioną wiedzę z zakresu różnorodnych i złożonych uwarunkowań przejawianych przez ufniśi zaburzeń. potrafi ich lepiej zrozumieć i w pełni akceptować takich, jaktim aą w i wciywlelożct. Jest mniej skłonił