498,499

tego, co literatura stworzyła w przeszłości. Występuje on zazwyi ■ w warunkach, gdy literatura spełnia zadania usługowe wobec określi nych instytucji (np. Kościoła) czy też jest składnikiem jakiegoś obrzędi Trwałość i niezmienność pewnych form literackich stanowią wtedy jct.li> > z gwarancji trwałości całej instytucji lub obrzędu. Rola twórców spi< wadza się jedynie do odtwarzania tradycyjnych schematów, wszelkie nowatorstwo jest traktowane jako wystąpienie przeciw instytucji, a puc tyka tworzy jeden z „podsystemów” w systemie zasad, które ową insi\ tucję obowiązują.

Każda poetyka z czasem sama staje się tradycją — dla później.<i I literatury. Bardzo rzadko zachodzi wypadek, że jest potem podejmowani! jako całość, jako pewien system reguł. Funkcjonują raczej bądź jakie zespoły jej elementów, których przynależność do niej jest jeszcze odc/u wana, bądź też poszczególne, izolowane jej składniki, które mogą u, nawet całkowicie uniezależnić od swego historycznoliterackiego podli» i i pędzić samodzielny żywot w późniejszych dziejach literatury. Przy kin dem pierwszej możliwości może być zespól elementów składających się na konstrukcję dziewiętnastowiecznej powieści realistycznej (podjęły np. przez Marię Dąbrowską w Nocach i dniach); jako przykład drugiej możliwości może posłużyć rym męski, który był jednym ze składników nowatorstwa wersyfikacyjnego polskiej poezji romantycznej, a którego współczesne stosowanie wcale przecież nie oznacza nawiązywania do tradycji romantycznej.

Każdy utwór literacki występuje zawsze na tle jakiejś poetyki, nid II poetyki kontekstem jest określony prąd literacki. Prąd jest składnikiemII okresu literackiego. Okres literacki stanowi fragment procesu historyci»l noliterackiego. Widzimy więc, że poszerzając coraz bardziej kontekst B historycznoliteracki pojedynczego dzieła, dochodzimy do procesu tuJT wojowego literatury. Występuje tu bezpośrednia ciągłość problematyki teoretycznej, poprzez którą — być może — ujawniają się rzeczywiste związki zachodzące w świecie zjawisk literackich.

BIBLIOGRAFIA

Poniższe zestawienie nic ma na celu wyczerpania literatury przedmiotu, ale wskazanie Czytelnikowi jej podstawowego zasobu i zarazem ogólne przynajmniej skwitowanie wykorzystanych przez autorów’ Zarysu źródeł, których wymienianie w tekście książki rozbijałoby tok wywodów i zmuszało do wielokrotnego powtarzania niektórych tytułów'. Kierując się głównie przydatnością „Bibliografii” dla adresatów Zarysu, z prac obcojęzycznych I wymieniamy prawic wyłącznie pozycje książkowe, natomiast wśród prac polskich Czytelnik I znajdzie zarówno publikacje książkowe, jak i czasopiśmiennicze. Niemal wszystkie wyli-, czone pozycje są dostępne w większych bibliotekach oraz w księgozbiorach instytutów nauko-I wych (przede wszystkim Instytutu Badań Literackich PAN).

1. SŁOWNIKI I ENCYKLOPEDII- LITERACKIE

M. N. Abrams: A Glossary of Literały Tcrms. New’ York 1961.

S. Bamet i inA Dictionary of l.iterary Ttrttu. Boston 1960.

I K. Beckson, A. Ganz: A Reader’s Guide to Literary Tcrms. A Dictionary. London 1961.

I CasseiTs Encyciopaedia of Literaturę. Ed. by S. H. Steinberg. T. 1—2. London 1953.

1 B. Dcutsch: Poetry Handbook. A Dictionary ofTerms. New York 1957.

Dictionary of World l.iterary Tcrms. Criticism. Forms. Tecbniijiie. Ed. by J. T. Shipley. London 1970 (wyd. now^rc, uzupełnione).

| Encyciopaedia of Poetry and Poetics. Ed. by A. Premingcr. New Jersey 1965. i A Handbook of Literary Terms. New York 1966.

Kindlers Literaturkxikon. T. 1—6. Ziirich 1965—1971.

Kleines Htcrarisches Lexikon. T. 1. Hg. von W. Kayser. Bem —Miinchen 1961 (wyd. 3). Kratkaja Htieratumoja encyklopiedija. Moskwa 1962 [ukazało się dotąd 7 tomów].

A. Kwiatkowski: Poeticzeskij s/oirar’. Moskw-a 1966.

Litieratumaja encyklopiedija. Moskwa 1929—1939 [11 tomów, końcowe się nie ukazały]. H. Moricr: Dictionnaire dcpoltiqm et de rblloric/ue. Paris 1961.

Real/exikon der deutschen Litcrnturgcschicbtc. Hg. von P. Merker und W. Statlimler. T. 1    4.

Berlin 1925—1931 [Wyd. 2 zmień, wychodzi w zeszytach od r. 1955].

S. Sicrotwiński: Słownik termimin¹ literackich. Wyd. 3. Wrocław 1970.

L. Timofiejew, N. Wicngrow: Kratkij s/owar’ liticraturamiedczeskich tierminow. Moskwa 1963 (wyd. 4).

G. von Wilpert: Sacbmrtcrbuch der Literatur. Stuttgart 1964 (wyd. 4).

32-    499

l