page0150

142

Summa teologiczna

z tego, co,powiedziano powyżej (R. LVI1I, 3). Stąd nic nie przeszkadza, by w jednej i tej samej chwili był kres stwarzania i kres wolnej woli.

I dlatego należy inaczej powiedzieć, że było niemożliwem, by anioł zgrzeszył w pierwszej chwili przez nieuporządkowany czyn wolnej woli. Chociaż bowiem może rzecz jakaś w pierwszej chwili, w której zaczyna istnieć, równocześnie zacząć działać, jednak owo działanie, które się rozpoczyna równocześnie z bytem rzeczy, pochodzi od czynnika, od którego ma byt, jak naprzykład pęd ku górze tkwi w ogniu od tego, który go zrodził. Stąd jeśli jakaś rzecz ma byt od czynnika niedoskonałego, co może być przyczyną niedoskonałej czynności, może w pierwszej chwili, w której zaczyna istnieć, mieć działanie niedoskonałe; jak naprzykład noga, która rodzi się kulawa z powodu słabości nasienia, natychmiast zaczyna kuleć. Czynnik zaś, który obdarzył aniołów bytem, mianowicie Bóg, nie może być przyczyną grzechu. Stąd nie można powiedzieć, że djabeł w pierwszej chwili swego stworzenia był złym.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Jak powiada Augustyn w XI de Civ. Dei, gdy się mówi, że „od początku djabeł grzeszy” (I Jan III, 8) nie należy myśleć, że grzeszy od początku z którego jest stworzony, lecz od początku grzechu, to znaczy, że nigdy od grzechu swego nie odstąpił.

Odpowiedź na drugi zarzut. Owo rozróżnienie światła i ciemności, odnośnie do czego rozumie się pod ciemnościami grzechy szatanów, należy przyjmować według uprzedniej wiedzy Boga. Stąd mówi Augustyn w XI de Civ. Dei (c. XIX), że tylko ten mógł oddzielić światłość od ciemności, który mógł także przewidzieć tych, którzy midi upaść, zanim upadli.

Odpowiedź na trzeci zarzut. Cokolwiek jest w zasłudze, pochodzi od Boga, i dlatego anioł mógł zasługiwać w pierwszej chwili swego stworzenia. Jednak podobny argument nie odnosi się do grzechu, jak powiedziano (w corpus paragrafu).

Odpowiedź na czwarty zarzut. Jak to mówi Augustyn w XI de Civ. Dei, Bóg nie rozróżnił między aniołami przed odwróceniem się niektórych od Niego, a zwróceniem się innych, i dlatego wszyscy, stworzeni w łasce, zasługiwali w pierwszej chwili. Lecz niektórzy z nich natychmiast wznieśli przeszkodę do

http://rcin.org.pl