page0174

166 Summa teologiczna

i według miary tego zwrotu otrzymały wyższy lub niższy stopień_> pozostając w swej pojedynczości. Inne zaś, gdy odwróciły się od Boga, złączono z różnemi ciałami, odpowiednio do sposobu, w jaki odwróciły się od Boga. — Lecz to zdanie jest błędne. Po pierwsze mianowicie, ponieważ się sprzeciwia Pismu św., które opowiedziawszy o stworzeniu wszystkich gatunków stworzeń cielesnych, dodaje: I widział Bóg, i było dobre, jak gdyby mówił, że każda rzecz dlatego jest uczyniona, ponieważ dobrem jest, by istniała. Według zaś zdania Origenesa stworzenie materjalne zostało uczynione nie dlatego, że dobrem jest dla niego, by istniało, lecz dlatego, by ukarało zło drugiego. — Po drugie dlatego, że wynikałoby, iż obecny układ świata materjalnego jest przypadkowy. Gdyby bowiem dlatego ciało słońca zostało uczynione takiem, jakiem jest, by mogło służyć do ukarania odpowiedniego grzechu stworzenia duchowego, to gdyby wiele stworzeń duchowych podobnie zgrzeszyło, jak to, dla ukarania grzechu którego przyjmuje, że słońce zostało stworzone, wynikałoby stąd, że jest kilka słońc na świecie. I podobnie i co do innych rzeczy. To zaś jest zupełnie niewłaściwe.

Usunąwszy więc to stanowisko jako błędne, należy rozważyć, że cały wszechświat składa się z wszystkich stworzeń, tak, jak całość z części. Jeślibyśmy zaś chcieli jakiejś całości i jej częściom wyznaczać cel, znajdziemy po pierwsze, że poszczególne części są dla swych czynności, jak naprzykład oko dla widzenia. Po drugie zaś, że część niższa jest dla wyższej, jak zmysł dla umysłu, a płuca dla serca. Po trzecie zaś, wszystkie części są dla doskonałości całości, jak i materja dla formy, części bowiem są jakby materją całości. Dalej zaś, cały człowiek jest dla jakiegoś celu zewnętrznego, naprzykład, by cieszył się Bogiem. — Tak więc i w częściach wszechświata, każde stworzenie jest dla właściwego sobie czynu i doskonałości. Po drugie zaś, stworzenia niższe są dla wyższych, jak naprzykład stworzenia będące poniżej człowieka są dla człowieka. Dalej zaś, poszczególne stworzenia są dla doskonałości całego wszechświata. Dalej jeszcze, cały wszechświat ze swemi poszczególnemi częściami kieruje się do Boga jako do celu, o ile w nich przez pewne naśladownictwo jest przedstawiona dobroć boża na chwałę Boga; chociaż stworzenia rozumne w pewien szczególny sposób mają ponad to

http://rcin.org.pl