50727 s 168 169

ROZDZIAŁ 6

168

W wykonywaniu swoich obowiązków nauczyciel korzysta z szeroki' I ustawowo określonej samodzielności, o której gwarancjach stanowią mio dzy innymi:

•    art. 12 ust. 2 Karty Nauczyciela: „Nauczyciel w realizacji programu u.i uczania ma prawo do swobody stosowania takich metod nauczania i wy chowania, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współ czesne nauki pedagogiczne, oraz wyboru spośród zatwierdzonych do użytku szkolnego podręczników i innych pomocy naukowych”;

•    art. 22a u.s.o. stanowi, iż nauczyciel ma prawo wyboru programu wy chowania przedszkolnego, programu nauczania oraz podręcznika spośród programów i podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego. Nauczyciel ma również prawo opracowania własnego programu wychowania przedszkolnego lub programu nauczania. Ostateczną decy zję w sprawie wyboru przedstawionych przez nauczyciela programów i podręczników podejmuje rada pedagogiczna po uzyskaniu opinii rady rodziców.

Szeroko określone zadania nauczyciela wymagają od osób wykonujących ten zawód nie tylko doskonałych kwalifikacji, ale i specyficznych cech osobowości, które uzasadniają określenie nauczycielstwa mianem misji lub posłannictwa¹. Do cech tych zalicza się głównie cierpliwość, inteligencję, empatię, dobrą pamięć, ambicję, uzdolnienia².

Zgodnie z art. 9 ust. 1 Karty Nauczyciela stanowisko nauczyciela może zajmować osoba:

•    mająca wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego zajmowania kwalifikacje te są wystarczające,

•    przestrzegająca podstawowych zasad moralnych,

•    spełniająca warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.

O kwalifikacjach wymaganych od nauczycieli zatrudnionych w publicznych i niepublicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych działających na podstawie przepisów o pomocy społecznej stanowią te przepisy. Zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 179,

169

AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELA

(u i/, 1487) oraz Karty Nauczyciela prawa i obowiązki pracowników zatrudnił mych w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej regulują przepisy o pracownikach samorządowych (taka sama jest sytuacja I u nwna pracowników niebędących nauczycielami zatrudnionymi w szkołach i placówkach prowadzonych przez samorząd - art. 5 u.s.o.), a w odniesieniu do wychowawców i innych pracowników pedagogicznych publicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych zatrudnionych na podstawie Karty Nauczyciela - przepisy tej ustawy.

Karta Nauczyciela określa zasady awansu zawodowego, przez który należy rozumieć przejście nauczyciela na wyższe stanowisko w hierarchii zawodowej, służące polepszaniu jakości pracy szkoły, jak też potwierdzeniu icgo dokonań i rozwoju własnego. Wyróżnia się następujące stopnie awansu zawodowego nauczyciela:

•    nauczyciel stażysta,

•    nauczyciel kontraktowy,

•    nauczyciel mianowany,

•    nauczyciel dyplomowany³.

Warunkiem nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego jest:

•    posiadanie przez nauczyciela wymaganych kwalifikacj i (wyższego wykształcenia z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli),

•    odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego,

•    w przypadku nauczyciela stażysty - uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie,

•    w przypadku nauczyciela kontraktowego - zdanie egzaminu przed komisji egzaminacyjną,

•    w przypadku nauczyciela mianowanego - uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie.

Zasady awansu zawodowego wiążą się ze zróżnicowanymi formami nawiązywania z nauczycielem stosunku pracy. Z osobą, która rozpoczyna staż w szkole nawiązuje się stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny. Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony. Podstawą wykonywania pracy przez nauczyciela mianowanego i dyplomowanego jest mianowanie (art. 10 Karty Nauczyciela).

1

   J. Maciszkowa, Być nauczycielem, wychowawcą, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 1985, nr 8, s. 44 i n.

2

   R.I. Arends, Uczymy się nauczać, Warszawa 1994, s. 74 i n.; D. Goleman, Inteligencja emocjonalna, tłum. A. Jankowski, Poznań 1997, s. 45 i n.

3

Szerzej o zasadach awansu zob. załącznik.