51807 skanuj0033 (86)

6.4. Zróżnicowanie krajobrazów

243

głównie w południowej i południowo-zachodniej części kraju, nie mają zatem większego wpływu na wizerunek Polski jako kraju o wybitnych walorach krajobrazowych.

Unikatowe typy

polskich

krajobrazów

W większości krajów kontynentu europejskiego krajobrazy naturalne lub charakteryzujące się dużym walorem naturalności i harmonii z elementami kulturowymi zachowały się głównie w wysokich piętrach gór, w Polsce także na dużych obszarach niżu, głównie we wschodniej i północnej części kraju. Unikatowe na tle przyrody europejskiej są przede wszystkim:

■    krajobrazy dużych i zwartych puszcz ze starymi, zgodnymi z siedliskiem drzewostanami (np. Puszczy Białowieskiej, Augustowskiej, Knyszyńskiej, Rominckiej), w których, oprócz bogactwa zbiorowisk leśnych odzwierciedlających zróżnicowaną topografię terenu, zachowały się śródleśne bagna, jeziorka i rzeki, a także

..... polany jako relikty dawnej gospodarki rolnej;

■    krajobrazy swobodnie płynących na długich odcinkach, dużych i średnich rzek oraz ich dolin, zalewanych w czasie wiosennych roztopów (np. Wisły, Bugu, Narwi, Biebrzy, Drawy, Drwęcy, Pasłęki, Raduni, Rospudy, Welu) , z piaszczystymi

\ łachami i starorzeczami oraz resztkami zarośli i lasów łęgowych, całkowicie już

*    zniszczonych w Europie Zachodniej;

■    krajobrazy rozległych bagien pokrytych roślinnością torfowiskową, trzcinowiskami lub turzycowiskami (np. największego w Europie kompleksu bagien w Kotlinie

-    Biebrzy, ale także na Polesiu i w Borach Tucholskich);

■    krajobrazy śródleśnych jezior oligotroficznych (np. Gacna Wielkiego, Nierybna, Głuchego, Kapki, Kaleńskiego, Leśniówka), z ich ubogą, ale unikatową roślinnością;

■    krajobrazy piaszczystych (np. na Mierzei Łebskiej) lub klifowych (np. na Wolinie) odcinków naturalnego wybrzeża Bałtyku, urozmaiconych półwyspami,

-    zatokami, mierzejami, odciętymi jeziorami i ujściami rzek;

•    harmonijne krajobrazy rolnicze, złożone z mozaiki pól, łąk, pastwisk i sadów, p z charakterystycznymi dla nich miedzami, śródpolnymi zadrzewieniami i oczkami wodnymi, tradycyjną zabudową oraz zachowanymi tu i ówdzie wiatrakami, żurawiami i przydrożnymi kapliczkami.

6.4. Zróżnicowanie krajobrazów

Krajobrazy są rozmaicie klasyfikowane zależnie od przyjętych kryteriów różnicowania i waloryzacji oraz od skali przestrzennej, w jakiej są rozpatrywane (Solon 2003a). Nie wdając się w tym miejscu w zawiłości typologicznych i regionalnych klasyfikacji krajobrazów (zob. rozdz. 4), na obszarze naszego kraju w układzie równoleżnikowym można wyróżnić pięć głównych pasów krajobrazowych: pobrzeży południowobałtyckich, pojezierzy, rozległych nizin, wyżyn polskich oraz gór. Pasy "•e są przecięte azonalnymi krajobrazami dolin dużych i średnich rzek o zasadniczo południkowym przebiegu, w tym największych polskich rzek Wisły i Odry.