52425 IMG68 (8)

234

klon- lęgną się po 2 3 tygodniach, podobnie jak pędraki ogry/aja z kor) gmbs/c korzonki siewek i sadzonek, a cieńsze /jadają calowicic (rys. 8.146B) Młode drzew ka. s/c/cuolnic d° lat 4. usychają. Larwa zimuje, w następnym roku kontynuje żer i pr/cpoezwarc/a się w kolebce zrobionej w glebie lub ściółce i mchu. Poc/warki zimują, a młode chrząszcze wy-lęgają się na wiosnę i żerują głównie na igłach świerka, ogryzając ich brzegi od wierzchołka. rzadziej na liściach drzew liściastych. Generacja jest więc dwuletnia

Najbardziej efektywnym wrogiem kluka czarnego jest męczclek Pygo.siolnv mulliar ticulatus Ralz. pasożytujący na postaciach dorosłych tego chrząszcza. Na postaciach dorosłych kluka czarnego pasożytuje też. rączyca Roruhmia ilimuluita Mcig.

Kluk czarny jest rozprzestrzeniony w Alpach, na wyżynach środkowoniemicckich. w Sudetach i Karpatach. Zasiedla lasy iglaste, głównie w reglu dolnym. Zer chrząszczy nic jest zbyt groźny, gdyż zapotrzebowanie pokarmowe chrząszczy nie jest duże. Groźny jest żer larw w szkółkach i uprawach świerkowych, gdyż siewki i młode sadzonki giną w pierwszym roku. a starsze sadzonki po 2-3 latach. Szkody wzrastają w szkółkach o dobrze uprawianej glebie, pozbawionych traw' i innych roślin zielnych, gdyż samice chętnie składają lam jaja. a larwy kluka, nie znajdując korzonków traw. żerują wyłącznie na korzonkach siewek.

W górach, razem z klukiem czarnym, występuje kluk żółtonogi. kluk leśny i kluk owalny. Na nizinach, w szkółkach i uprawach z wymienionych gatunków, występują kluk leśny i kluk owalny (rys. 8.147). wyrządzając podobne szkody co kluk czarny.

Rysunek 8.147

Kluki Otiortiynchus(wg Kudeli. 1970): A - kluk żółtonogi O, tuscipesOI., B - kluk leśny O. singularisL

Zakorek świcrkowicc Hyla.ites eunieularius Er. Chrząszcze pojawiają się wczesną wiosną po przezimowaniu w ściółce i pod korą obumarłych drzew. Prowadzą żer uzupełniający lub regeneracyjny, wygryzając w okolicy szyi korzeniowej kilkuletnich świerków dość szerokie, nieregularne chodniki naruszające łyko. miazgę, a nawet powierzchnię młodego biciu. Na powierzchni strzałki widoczne są otworki lub krótkie szczeliny

wskazujące na miejsce żeru. Jaja składano są na leżaninic. pniakach lub wystających korzeniach obumierających starych świerków. Chodnik macierzysty pojedynczy, o przebiegu nieregularnym, raczej równoległym do włókien drewna, narusza biel. Chodniki larwalne nieregularne, kolebki poczwarkowc między korą a drewnem lekko zagłębione w biciu.

W ciągu roku jedna generacja. Żer larw zakorka świerkowca jest bez znaczenia gospodarczego. natomiast szkody powodowane przez postacie dorosłe bywają znaczne, gdyż drzewka usychają, a najmłodsze mogą się łamać wskutek przegryzania cienkich strzałek. Największe szkody powodowane przez zakorka świerkowca obserwowano w północno-wschodniej części Polski.

8.6.2.2. Profilaktyka i zwalczanie

W warunkach nizinnych w szkółkach i uprawach świerkowych obowiązują te same zasady postępowania w zakresie profilaktyki i zwalczania owadów szkodliwych co w szkółkach sosnowych. W górach zabiegi ochronne muszą uwzględniać zagrożenie szkółek i upraw świerkowych przez larwy kluka czarnego, zwalczane chemicznie tymi samymi insektycydami, których uż.ywa się do walki z pędrakami. Postacie dorostc kluka zwalcza się przez oprysk upraw preparatami stosowanymi przeciwko szeliniakowi.

8.6.3. Szkodniki plantacji i drzewostanów świerkowych

8.6.3.1. Szkodniki aparatu asymilacyjnego, pączków i pędów

Najgroźniejszym szkodnikiem świerka z omówionej grupy owadów jest brudnica mniszka. W Sudetach niezwykle groźna stała się inwazja wskażnicy modrzewiowej, która do-ląd wyrządzała katastrofalne szkody w Szwajcarii. Niemczech i Czechach, a w Polsce pojawiła się masowo po 1970 roku. Chroniczny charakter mają też w górach gradacje osnujki świerkowej i zawodnicy świerkowej, którym towarzyszą inne rośliniarki (opaslica górska, opaślica świerkowa, borecznik harcyński i świcrkowicc. osnujka północna, osnujka mmei-sza). W Gorcach wystąpiła na przełomie lat 70-80. bieżącego stulecia w dość silnej gradacji osnujka Fallcna. Również świerczyny północnej Polski objęte zostały liczny m występowaniem szkodliwych rośliniarck. wśród których dominuje zawodnicaświerkowa.

Z innych szkodników pierwotnych świerka wymienić tu można zwójki świerkowe, ■ kę. świerkóweczkę pędówkę. świcrkóweczkę karłowatą, zwójkę harcynską. zwójkę Rjt/c hurga. wydrążkę świerkóweczkę oraz motyle należące do innych nxl/m znamionowke tamiówkę. witalnika świerkowca. witalnika sosnowca, kłystka oraz sówkę mnis/kowke Paiuhea coenobita Esp. (por. Entomologia leśna T. I, tab. 8.10,8.11,8.12).

Pewne znaczenie gospodarcze mają dla świerka mszyce i czerwce wysysające .:K Unsomaphis (= Elatobium) abielimini Walk., Syngentupis parlaumar Sulc i \.«.

Melis Schrk. Mszyce są też szkodnikami pędów i pączków: Adelges /urn o \ VI ' hiphames eiridis Ratz.. 5. abietis L.. lub tylko pędów: Pintus pineoules Gol. ( .    ■ . vp

Do szkodników pędów należy też micchun świerkowy Physokernu s punie Sehik I' e i pędy świerka uszkadzają ponadto licinki: Arg\re.uliin glubrutellu /II. 1 . < >r. /" szyszeń pospolity Dioryetria ubieiella Schiff.. obry/gi (Potsdrusus). nahściaki ,1' bius) i kluki (Oliorhynchus) (rys. 8.148).