53327 obraz 6 (36)

mąk i złożeniu przysięgi absolutnej tajemnicy na koniec zostaje wskrzeszony³⁶.

Wejście do stowarzyszenia^NgoyejKutóyl jest zastrzeżone wyłącznie dla ijyamych przywódców rodowych^Kandydaci są chłostani, nacierani parzącymi liśćmi, a ich ciało smaruje się rośliną powodującą straszliwe swędzenie. Wszystkie te męki rytualne przypominają w pewnej mierze inicjacyjne pokawałkowanie nowicjusza szamańskiego, które przeanalizujemy w następnym rozdziale. Inna próba „polega na wspięciu stę adepta na drzewo wysokie na pięć do sześciu metrów, na szczycie którego musi wypić lekarstwo”. Gdy wraca do wioski, przyjmowany jest zawodzeniami kobiet; opłakują go, jak gdyby miał umrzeć. U innych plemion kuckich neofita jest brutalnie bity, aby „zabić” jego dawne imię i móc mu dać inne³⁷.

Tajemne bractwo, Mandja|LBanda, poszące nazwę ;Ngakofaj wywodzi swe pochodzenie od mitu, który objawia się neofitom podczas ich inicjacji. Wedle tego mitu, potworna istota Ngakola żyła niegdyś na pustkowiu. Jej r,.ciało było. czarne i pokryte długą sierścią. Ngakola mógł zabić człowieka, a następnie wskrzesić go lepszym. Zwrócił się więc do ludzi: „Przyślijcie mi ludzi, zjem ich i zwrócę odnowionych!” Ludzie poszli za jego radą, ale ponieważ Ngakola zwracał tylko połowę z tych, których pożarł, ludzie go zabili. Mit ten ustanawia i uzasadnia rytuały bractwa. W ceremoniach inicjacyjnych wielką rolę odgrywa [święty płaski kamień: wedle tradycji, ten święty kamień został wyjęty z brzucha^NgakolijNeofita wprowadzany jest do chaty symbolizującej brzuch potwora. Tam właśnie słyszy złowieszczy głos Ngakoli, tam też poddawany jest mękom. Mówi mu się, że „wszedł teraz do brzucha Ngakoli”, który go właśnie trawi. Inni inicjowani śpiewają chórem: „Ngakola, weź wnętrzności nas wszystkich, Ngakola, weź wątroby nas wszystkich!” Po stawieniu czoła innym próbom mistrz inicjacyjny obwieszcza w końcu, że Ngakola, który zjadał neofitę, właśnie go zwrócił³⁸.

Odnajdujemy tutaj spotkany już w Australii jmit o półboskim Potworze, zabitym przez ludzi dlatego, że zwracał tylko część z tych, których połknął, a po śmierci umieszczonym przez ludzi w centrum tajemnego kultipj podporządkowanego śmierci i odrodzeniu inicjacyjnemu. Odnajdujemy także symbolizm śmierci wskutek połknięcia przez potwora i znalezienia się w jego w brzuchu - symbolizm zajmujący tak ważne miejsce w inicjacjach dojrzałościowych.

ⁱ⁽ Leo Bittremieux, La Societe secrete des Bakhimba au Mayombe (Bruxelles 1936), s. 44-45.

³⁷ E. Andersson, Contribu-tion a 1’etbnographie des Kuta, I (Uppsala 1953), s. 211 nn.

³¹¹ E. Andersson, Kuła, s. 264 nn. O Ngakola por. także A. M. Vergiat, Les Rites secrets des pnmitifs de 1’Oubangui (Paris 1936), s. 118 nn.

104