54078 symbol003

Temat pracy dotyczy symboliki akwatycznej w wierzeniach pradziejowych. Została ona opracowana w sposób systemowy i referencyjny. Oznacza to, iż droga badawcza prowadziła od opisu fenomenu sacrum wody, poprzez specyfikę symbolizmu poszczególnych kultur do określenia czynników modyfikujących postrzeganie Żywiołu akwatycznego.

Rozdział I podejmuje zagadnienie kryteriologii symbolu i mitu religijnego. W dalszej kolejności ukazana jest współzależność pomiędzy symboliką a źródłami archeologicznymi. Umożliwia to konstrukcję i opis procesu interpretacji herme;eutycznej.

Pierwsza jego faza, zawarta w rozdziale II, dotyczy analizy fenomenu sacrum wody. Dokonany w niej został przegląd symboliki źródeł archeologicznych w trzech aspektach: kosmologicznym, ofiarnym i tanatologicznym. Na podstawie obserwowanych podobieństw określono istotę fenomenu Żywiołu wody.

Po uzyskaniu wstępnej intuicji badanego zjawiska w płaszczyźnie diachronicznej, rozpoczęto jego analizę synchroniczną. Odpowiada ona drugiej fazie procesu hermeneutycznego (rozdział III) . Spośród różnorodności epifanii sacrum wody wyodrębniono podstawowe typy struktur symbolicznych.

Poznanie istoty oraz struktury fenomenu akwatycznego stwarza podstawę do przeprowadzenia interpretacji kontekstowej. Celem poznawczym tego etapu, obejmującego rozdział IV, jest wykrycie odpowiedniości między preferowanym zakresem symboliki wody a czynnikami zewnętrznymi. Zagadnienie to rozpatrzono poprzez pryzmat ekologiczny oraz antropologiczny. W zakończeniu procesu badawczego ukazano również przejście do wyższych poziomów rozumienia Żywiołu akwatycznego.

Proponowane ujęcie kwestii wierzeń pradziejowych jest niewątpliwie trudne, lecz jednocześnie nietypowe na gruncie polskiej archeologii (Makiewicz 1987, 234-236). Hermeneutyka refleksyjna rozwinęła się szerzej dopiero w latach 70-tych. Nowsze prace jej współtwórcy P. Ricoeura, pochodzą sprzed 5-10 lat. Wykorzystują jednak osiągnięcia znanych nurtów humanistyki współczesnej : fenomenologii oraz teorii strukturalno-semiotycznych (Ricoeur 1989, 168-179).

Problem symboliki wody w wierzeniach pradziejowych traktowano dotychczas w sposób uniemożliwiający jego systemową interpretację. Istnieje zatem typ opracowań, uwzględniających mo-