56610 skanuj0266 (4)

Długość czynnej linii przyporu wyznaczają punkty przecięcia linii przypom z okręgami wierzchołków kół czynnego i biernego.

Rozpatrując współpracę dwóch zębów, można stwierdzić, że od chwili wejścia do wyjścia z przyporu ząb zakreśla łuk na kole tocznym, nazywany lukiem przyporu. Stosunek długości łuku przyporu do podziałki na kole tocznym nazywa się liczbą przyporu (wskaźnik przyporu;'stopień pokrycia).

Ponieważ obliczanie długości łuku przyporu jest kłopotliwe, można określać liczbę przyporu jako stosunek długości czynnej linii przyporu e do podziałki na kole zasadniczym p_b

£ = — =-= — (gdzie e = EE na rys. 11.8)    (11.20i

P p-cosa₀ p_b

Druga definicja ułatwia półwykreślne wyznaczanie liczby przyporu.

Jak już wyjaśniono, prawidłowa współpraca kół wymaga, aby przed wyzę-bieniem się jednej pary zębów następna para weszła w przypór. Warunek ten jest spełniony, gdy £ > 1. Pożądane jest, aby wartość ta była możliwie duża. ponieważ liczba przyporu określa, ile par zębów jest jednocześnie w przyporze. Jeśli przykładowo £ = 1,6, oznacza to, że przez 60% czasu pracy przekładni pracują jednocześnie dwie pary zębów, przez pozostałe zaś 40% — tylko jedna para zębów. Szczególnie korzystne byłoby osiągnięcie £ > 2 (wówczas stale cale obciążenie rozkładałoby się na dwie pary zębów, czyli jedna para przenosiłaby połowę obciążenia) i związanego z tym zmniejszenia wymiarów przekładni.

W kołach walcowych prostych zwiększenie stopnia pokrycia £ jest możliwe przez powiększenie wysokości zęba lub zmniejszenie kąta przyporu. Przy określonej średnicy koła zasadniczego stosowanie wyższych zębów nie jest wskazane, gdyż będą one miały zaostrzony wierzchołek, a tym samym będą słabsze wytrzymałościowo. Jednocześnie wyższy ząb wymaga większej przestrzeni na dnie wrębu w uzębieniu koła współpracującego, co może doprowadzić do podcięcia zęba u podstawy. Zmniejszanie kąta przyporu również powoduje możliwość podcięcia zęba (zagadnienie to jest dokładniej omówione w p. 11.6).

Ponieważ zmiana kąta przyporu powoduje konieczność stosowania innych narzędzi do obróbki uzębień, zatem ze względów technologicznych kąt przyporu musi mieć stałą wartość. Znormalizowana wartość kąta przyporu wynosi ol₀ = 20°. W wyjątkowych przypadkach stosuje się a₀ = 15° lub 17°30'.

Dla kół walcowych prostych i kąta przyporu a₀ = 20° uzyskuje się liczbę przyporu £ > 1,4, przy czym wartość jej rośnie wraz ze wzrostem liczby zębów w kole i wartości przełożenia przekładni. Można udowodnić, że dla omawianych kół maksymalna wartość liczby przyporu wynosi £_max » 1,97.

Zarys cykloidalny. Cykloida jest to krzywa, którą zakreśla ustalony punkt okręgu toczącego się bez poślizgu po prostej. Zarys cykloidalny zęba można ogólnie scharakteryzować w ten sposób, że powyżej koła tocznego

266