CCF20081203015

Długość czynnej linii przypora wyznaczają punkty przecięcia linii przypora z okręgami wierzchołków kół czynnego i biernego.

Rozpatrując współpracę dwóch zębów, można stwierdzić, że od chwili wejścia do wyjścia z przyporu ząb zakreśla łuk na kole tocznym, nazywany lukiem przyporu. Stosunek długości luku przyporu do podziałki na kole tocznym nazywa się liczbą przyporu.

Ponieważ obliczanie długości luku przyporu jest kłopotliwe, można określać liczbę przyporu jako stosunek długości czynnej linii przyporu e do podziałki na kole zasadniczym P_b

l    e    e

e = —=-= —    (11.20)

p    p-cosa₀    p_b

Druga definicja ułatwia półwykreślne wyznaczanie liczby przyporu.

Jak już wyjaśniono, prawidłowa współpraca kół wymaga, aby przed wyzę-bieniem się jednej pary zębów następna para weszła w przypór. Warunek ten jest spełniony, gdy s > 1. Pożądane jest, aby wartość ta była możliwie duża, ponieważ liczba przyporu określa, ile par zębów jest jednocześnie w przyporze. Jeśli przykładowo e = 1,6, oznacza to, że przez 60% czasu pracy przekładni pracują jednocześnie dwie pary zębów, przez pozostałe zaś 40% — tylko jedna para zębów. Szczególnie korzystne byłoby osiągnięcie e > 2 (wówczas stale całe obciążenie rozkładałoby się na dwie pary zębów, czyli jedna para przenosiłaby połowę obciążenia) i związanego z tym zmniejszenia wymiarów przekładni.

W kołach walcowych prostych zwiększenie stopnia pokrycia e jest możliwe przez powiększenie wysokości zęba lub zmniejszenie kąta przyporu. Przy określonej średnicy koła zasadniczego stosowanie wyższych zębów nie jest wskazane, gdyż będą one miały zaostrzony wierzchołek, a tym samym będą słabsze wytrzymałościowo. Jednocześnie wyższy ząb wymaga większej przestrzeni na dnie wrębu w uzębieniu koła współpracującego, co może doprowadzić do podcięcia zęba u podstawy. Zmniejszanie kąta przyporu również powoduje możliwość podcięcia zęba (zagadnienie to jest dokładniej omówione w p. 11.6).

Ponieważ zmiana kąta przyporu powoduje konieczność stosowania innych narzędzi do obróbki uzębień, zatem ze względów technologicznych kąt przyporu musi mieć stałą wartość. Znormalizowana wartość kąta przyporu wynosi a„ = 20°. W wyjątkowych przypadkach stosuje się a₀= 15° lub 17°30'.

Dla kół walcowych prostych i kąta przyporu a₀ = 20° uzyskuje się liczbę przyporu e > 1,4, przy czym wartość jej rośnie wraz ze wzrostem liczby zębów w kole i wartości przełożenia przykładni. Można udowodnić, że dla omawianych kół maksymalna wartość liczby przyporu wynosi e_max « 1,97.

Zarys cykloidalny. Cykloida jest to krzywa, którą zakreśla ustalony punkt okręgu toczącego się bez poślizgu po prostej. Zarys cykloidalny zęba można ogólnie scharakteryzować w ten sposób, że powyżej koła tocznego

266