54585 skanuj0006

dysponowania określonym poziomem (sumą) zasobów dewizowych (np. 10% wartości obrotów globalnych banków' komercyjnych).

Z punktu widzenia kształtowania się poziomu kursu walut wymienialnych istotne znaczenie mają również zasady i intensywność współpracy międzynarodowej między bankami. Dotyczy to współpracy zarówno między bankami komercyjnymi (np. otwieranie sobie nawzajem odpowiednich rachunków dewizowych i ich prowadzenie), jak i między bankami centralnymi. Okazuje się, że im zasady tej współpracy są bardziej przejrzyste, ona sama zaś intensywniejsza, tym w ahania kursów walutowych są mniejsze.

Bez względu na zasady i intensywność współpracy międzynarodowej między różnymi bankami okazuje się, że — pomijając zaawansowaną integrację walutową, jaka ma miejsce między krajami członkowskimi Unii Europejskiej — w warunkach gospodarki rynkowej mamy zawsze do czynienia bądź z rozłożoną w czasie obniżką kursu waluty narodowej danego kraju (deprecjacja), bądź z rozłożoną w czasie podwyżką kursu walutowego tegoż kraju (aprecjacja). Te procesy są efektem oddziaływania wielu różnych czynników, które zostały omówione wcześniej (np. zróżnicowane stopy inflacji w' różnych krajach czy poziomy stóp procentowych). Władze monetarne każdego kraju mogą się zdecydować albo na jednorazową obniżkę poziomu kursu jego waluty narodowej (dewaluacja), albo na jednorazową podwyżkę (rewaluacja). Przedsięwzięcia te mają istotny wąjlyw na rozwój handlu i innych form współpracy gospodarczej tego kraju z zagranicą, a w efekcie także na jego rozwój gospodarczy. W tym miejscu warto jednak zwrócić uwagę przede wszystkim na to, że na te tendencje i często towarzyszące im decyzje dotyczące kształtowania się kursów walutowych bardzo silny w^rpływ wywierają różnego typu oczekiwania. Ujawniają się one również na międzynarodowym rynku walutowym i to mimo tzw. sterylizacji równoznacznej z podejmowaniem różnorodnych przedsięwzięć przez banki centralne w warunkach nadmiernych i/lub niedostatecznych międzynarodowych przepływów różnego typu rezerw pieniężnych (złota, walut wymienialnych itd.) w stosunku do tzw. bazy monetarnej (różnic zresztą mierzonej), która składa się z gotówki i innych zobowiązań banku centralnego (np. różnego typu kredytów bankowych)⁷.

Ogólne zasady tzw. sterylizacji są proste. Jeśli zmniejszają się z jakichkolwiek względów zasoby szeroko rozumianych dewiz określonego kraju (np. wskutek nadwyżki importu nad eksportem), to nie pozostaje nic innego jak tylko sterylizować odpływ tych rezerw przez kreację pieniądza narodowego (np. przez powiększenie rozmiarów' krajowego kredytu w tym samym stopniu, w jakim odpływ rezerw spowodował zmniejszenie podaży pieniądza, tak aby nic wystąpił efekt netto). W przypadku tak czy inaczej wyw olanego napływu zasobów dewizowych do danego kraju sterylizacja polega na podejmowaniu przedsięwzięć zmierzających do zmniejszenia rozmiarów obiegu pieniądza

’ Zob. R.E. Cavcs, J.A. Frankcl, R.W. Jones, Handel l finanse międzynarodowe, PWE, Warszawa 1998, s. 470-472.

krajowego (np. przez zmniejszenie rozmiarów' kredytów), aby w konsekwencji nie nastąpiła zmiana tzw. bazy monetarnej, której rozwój powinien być skoordynowany z tempem rozwoju gospodarczego danego kraju.

Nie da się jednak uniknąć efektów' różnego typu oczekiwań i to nawet w warunkach odpowiadających idealnym założeniom teoretycznym, co ma miejsce m.in. w przypadku oczekiwań na międzynarodowym rynku walutowym. Ogólnie biorąc, zależą one od aktualnych przewidywań ekonomicznych i pozaekonomicznych warunków' rozwoju danego kraju i/lub ich grupy. Od trafności tych przewidywań zależy ostateczny efekt odpowiedniej działalności spekulacyjnej.

8.3. Podstawowe teorie kursu walutowego

8.3.1. Teoria parytetu siły nabywczej

Zaczątków teorii parytetu siły nabywczej walut można się już doszukać w pracach klasyków ekonomii (zwłaszcza D. Ricarda i J.St. Mili a), jednak najpełniej przedstawił ją i szeroko spopularyzował po I wojnie śwdatowej G. Cassel¹. Według niego przyczyną zakupienia określonej waluty zagranicznej jest to, że ma ona za granicą określoną siłę nabywczą, której miarą jest ilość towarów i usług, jakie można nabyć za pewną liczbę jednostek tej waluty. Przyczyną zaś jej podaży na rynku danego kraju jest dążenie do uzyskania waluty narodowej tego kraju ze względu na posiadanie przez nią u' tym kraju określonej siły nabywczej. G. Cassel uważa więc, że przed zawarciem transakcji kupna-sprzedaży waluty zagranicznej dokonuje się porównania siły nabywczej w kraju tej ilości waluty narodowej, która jest żądana przez sprzedawców za określoną ilość waluty zagranicznej, z siłą nabywczą waluty zagranicznej właśnie za granicą. W efekcie kurs w-alutowy zmierza do ustalenia się na poziomie określonym przez wzajemny stosunek siły nabywczej obu walut lub inaczej: przez parytet ich siły nabywczej.

Zdaniem G. Cassela, jeśli w danym kraju ujawniają się tendencje inflacyjne, to spada siła nabywcza jego waluty, a zatem w odpowiednim stosunku (tj. w stosunku do tempa inflacji) obniża się również poziom kursu waluty tego kraju. Jeśli zaś tendencje inflacyjne występują za granicą, to kurs waluty krajowej odpowiednio wzrasta. Poziom kursu zmierza do ustalenia się na poziomic równym staremu kursowi pomnożonemu przez iloraz współczynników inflacji w danym kraju i za granicą.

Według G. Cassela o poziomie kursu i jego zmianach decydują jedynie poziom i zmiany cen towarów i usług będących przedmiotem wymiany

243

1

Zob. G. Cassel, Theoretische So:iulókonon;ie, t.cipzig 1932.