57108 Pok tafil1528

956

956

w

dołu i krzywizny mniejszej ku górze i krzywiżnie większej. W żołądku panuje wyższe ciśnienie niż w przełyku I w warunkach spoczynkowego oddychania ta różnica ciśnień waha się w granicach 0,7-2,5 kPa (5-19 mm Hg), a przy forsownym oddychaniu różnica ta może zwiększyć się do 8-10 kPa (60--75 mm Hg). Taki gradient ciśnień powoduje, że może następować zwrotne zarzucanie treści żołądkowej do przełyku.

W normalnych warunkach zapobiega temu strefa podwyższonego ciśnienia w LES. W warunkach fizjologicznych u ludzi ciśnienie to wynosi 1,3--4,0 kPa (10-30 mm Hg) powyżej ciśnienia żołądkowego. Strefa podwyższonego ciśnienia jest wynikiem fonicznego skurczu mięśni gładkich LES oraz ucisku od zewnątrz przez odnogi przepony. Toniczny skurcz LES ma charakter miogenny, lecz podlega również wpływom autonomicznego układu nerwowego i czynnikom hormonalnym. W czasie przechodzenia treści pokarmowej z przełyku do żołądka, podczas połykania, dochodzi do rozluźnienia LES. Pośredniczą w tym przedzwojowe cholinergiczne włókna nerwu błędnego, tworzące synapsy z niecholinergicznymi i nieadrenergicznymi (NANC) neuronami należącymi do enterycznego układu nerwowego. Włókna NANC uwalniają na swych zakończeniach mediatory peptydowe, takie jak wazoaktywny polipeptyd jelitowy (vasoactive intestinal polypeptide, VIP) i peptyd histydynowo-izoleucynowy (peptide histidine isoleucine, PHI). Ponadto w ramach NANC są uwalniane mediatory niepeptydowe, takie jak tlenek azotu (NO) i ATP. Wszystkie te neuromediatory działają rozkurczowo na mięśnie gładkie LES. Równocześnie, włókna nerwów błędnych i włókna należące do enterycznego układu nerwowego uwalniają acetylocholinę (Ach), która pobudza skurcz LES za pośrednictwem receptorów M₃. Do LES dochodzą też włókna peptydergiczne, uwalniające na swych zakończeniach substancję P (SP), która pobudza skurcz zwieracza. Nerwy współczulne dochodzące do LES uwalniają noradrenalinę (NA), która działając przez receptory a_r pobudza skurcz mięśni zwieracza. Nerwy współczulne są aktywne również w warunkach podstawowych, ponieważ podanie fentolaminy (blokera receptorów a,) powoduje zmniejszenie napięcia w LES o 25%.

Napięcie dolnego zwieracza przełyku (LES) jest też regulowane przez prostaglandyny i enterohormony. Zwiększenie napięcia LES następuje na skutek działania PGF_2a, gastryny, motyliny, bombezyny, PP i galaniny, natomiast zmniejszenie napięcia LES występuje po PGE₂, sekretynie, CCK.glu-kagonie, GIP, VIP, PHI oraz neurotensynie. Działanie hamujące skurcz LES wywiera również progesteron.

Strefa podwyższonego ciśnienie w obszarze LES powstaje w następstwie skurczu mięśni gładkich zwieracza, lecz w znacznym stopniu zależy także od ucisku od zewnątrz przez odnogi przepony. Podczas przechodzenia treści pokarmowej z przełyku do żołądka i rozluźnienia LES impulsaqa we włóknach nerwowych zaopatrujących odnogi przepony ustaje, natomiast

aktywność skurczowa przepony pozostaje zachowana. Umożliwia tozmmet-szenie ucisku na LES z jednoczesnym zachowaniem akcji oddechową Zaburzenia funkcjonowania LES polegają na nadmiernym lub upośledzonym jego skurczu. Nadmierny skurcz prowadzi do achalazji, charakteryzującej się zaburzeniem relaksacji zwieracza podczas potykania i gromadzeniem pokarmu w przełyku z wtórnym zahamowaniem jego czynności motorycznej. Upośledzenie skurczu LES prowadzi do choroby relluksowej, charakteryzującej się zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku i rozwojem zapalenia błony śluzowej przełyku. Jak przedstawiono wcześnią ważną rolę w regulacji ciśnienia panującego w LES odgrywa ucisk odnóg przepony na przełyk. Dlatego też choroba refluksowa przełyku może być również wynikiem przepukliny rozworu przełykowego przepony.

Aktywność motoryczna żotądka

Żołądek pełni w układzie pokarmowym trzy funkcje: motoryczną, zewnątrz-wydzielniczą i wewnątrzwydzielniczą (dokrewną). Czynność motoryczna żołądka to:

-    gromadzenie i przetrzymywanie pokarmu (funkcja rezerwuarowa),

-    rozcieranie pokarmu i jego mieszanie z sokiem żołądkowym, prowadzące do wytworzenia półpłynnej treści pokarmowej,

-    stopniowe opróżnianie żołądka do dwunastnicy.

Okresowe gromadzenie pokarmu odbywa się w części proksymalnej żołądka, obejmującej jego dno i trzon. Żołądek wykazuje duże zdolności adaptacyjne do objętości zmagazynowanej treści pokarmowej. Pojemność proksymalnej części żołądka wynosi średnio 1,5 I, lecz może zwiększyć się do 2-31 bez większego podwyższenia ciśnienia wewnątrzżołądkowego w wyniku zmniejszenia napięcia mięśni gładkich ścian żołądka. Ta relaksacja jest wynikiem odruchów z udziałem nerwów błędnych (odruchy wago-wagalne). Neuroprzekaźnikami uczestniczącymi w tej odruchowej relaksacji są głównie VIP i tlenek azotu (NO).

Pokarm docierający do żołądka układa się w nim koncentrycznie. Wcześniejsze porcje pokarmu leżą bliżej ścian żołądka, porcje późniejsze znajdują się bardziej przyśrodkowo.

Po początkowej relaksacji ścian żołądka, podczas jego wypełniania pokarmem, powraca aktywność skurczowa mięśni ścian żołądka. Skurcze początkowo są słabe, lecz stopniowo się nasilają, przyczyniając się do mieszania treści pokarmowej z sokiem żołądkowym i opróżniania żołądka. Wyróżnia się dwa rodzaje skurczów błony mięśniowej żołądka: skurcze toniczne i skurcze perystaltyczne (fazowe).