i powstaje nowy rząd tuków. W jelicie cienkim tuki mogą układać się w kilka pięter (2-5). Ze szczytu łuków obwodowych odchodzą gałęzie dochodzące bezpośrednio do jelita. Podczas aktywności motorycznej żołądka i jelit do. chodzi do ucisku na naczynia krwionośne na skutek skurczu i rozciągania ścian przewodu pokarmowego. Obecność zespoleń tętniczych zapewnia ciągłość przepływu krwi przez te naczynia.
Tętnice przewodu pokarmowego, przez zespolenia w obrębie naczyń w okolicy wpustu żołądka i w dolnej części odbytnicy, mają też połączenia z tętnicami wywodzącymi się z tętnicy szyjnej zewnętrznej i tętnicy biodrowej zewnętrznej. W ten sposób może tworzyć się krążenie oboczne, w którym krew tętnicy szyjnej zewnętrznej może się mieszać z krwią tętnicy biodrowej wewnętrznej, a poszczególne tętnice mogą być zastępowane przez tętnice sąsiednie.
Tętnice przewodu pokarmowego przechodzą w sieć naczyń włosowatych żołądka, trzustki, śledziony i jelit. Następnie krew żylna z przewodu pokarmowego płynie żyłą wrotną do wątroby, gdzie rozgałęzienia żyły wrolnej i tętnicy wątrobowej właściwej wytwarzają sieć zatokowych naczyń włosowatych. Przez żyłę wrotną dociera do wątroby około 70% krwi, a tętnicą wątrobową właściwą pozostałe 30%. Z zatokowych naczyń włosowatych wątroby krew odpływa żyłami wątrobowymi do żyły próżnej dolnej. Żyła wrotną włączona jest w dwa układy naczyń włosowatych - z jednego końca w układ naczyń włosowatych żołądka, jelit, trzustki i śledziony, gdzie dochodzi do wchłaniania substancji odżywczych, z drugiego końca w układ naczyń włosowatych zatok wątroby. Ściany zatok wątroby mają liczne i duże otwory, co warunkuje przepuszczalność dla prawie wszystkich składników osocza. Dzięki takiej budowie zatok wątrobowych osocze krwi ma bezpośredni kontakt z powierzchnią hepatocytów, co umożliwia wymianę substancji odżywczych, białek, witamin i metabolitów między krwią a wątrobą. Ponadto w obrębie zatok wątrobowych znajdują się komórki Browicza i Kupffera. Są one osiadłymi makrofagami i pełnią rolę ochronną, polegającą na usuwaniu bakterii, wirusów i innych obcych elementów, które mogą dostać się do krążenia wrotnego z przewodu pokarmowego.
Układ żyły wrotnej łączy się z układem żył głównych licznymi zespoleniami położonymi na granicach ich obszarów drenowania. W warunkach prawidłowych zespolenia te są niewielkie i nie mają większego znaczenia fizjologicznego. Jeżeli jednak dojdzie do podwyższenia oporu w obrębie krążenia wrotnego, to w wyniku podwyższenia ciśnienia w naczyniach żylnych przewodu pokarmowego połączenia te powiększają się i część krwi z żyły wrotnej trafia bezpośrednio do układu żył głównych z pominięciem wątroby. Wyróżnia się cztery główne grupy zespoleń żylnych:
• zespolenia przełykowe między żyłą żołądkową lewą, należącą do zlewiska żyły wrotnej, a dolnymi żyłami przełyku, które przez żyły mepam-ste i przeponowe dolne łączą się z żyłą główną dolną,
• zespolenia odbytnicze między żyłą odbytniczą górną, należąq do zlewiska żyły wrotnej, a żyłami odbytniczymi środkowymi i dolnymi, które przez żyły biodrowe wewnętrzne łączą się z żyłą główną dolną,
• zespolenia pępkowe między żyłą wrotną lub miąższem wątroby, a żyłami przypępkowymi, które mogą odprowadzać krew przez Zyty na-brzuszne powierzchniowe i żyły udowe do żyły głównej dolnei lub też przez żyły piersiowo-nabrzuszne, pachowe i podobojczykowe do żyły główne) górnej;
• zespolenia zaotrzewnowe, zwane też ściennymi, stanowiące połączenia między naczyniami żylnymi jelit a żyłami zaotrzewnowymi, należącymi do zlewiska żyty głównej dolnej.
Średnie ciśnienie w naczyniach tętniczych krążenia trzewnego w pozyqi leżącej jest takie, jak w pozostałych naczyniach krążenia systemowego i wynosi 12,0-13 kPa (90-100 mm Hg), następnie obniża się w naczyniach oporowych (arteriole i zwieracze przedwlosowate), osiągając na poziomie naczyń włosowatych żołądka, jelit i trzustki wartość wynoszącą średnio 3,4 kPa (25 mm Hg). Ciśnienie w żyle wrotnej wynosi 1,1-1,6 kPa (8-12 mm Hg), w zatokach wątrobowych 0,7-0,8 kPa (5-6 mm Hg), a w żyłach wątrobowych 0,4-0,5 kPa (3-4 mm Hg).
Całkowita objętość krwi przepływająca przez układ krążenia przewodu pokarmowego u człowieka w spoczynku wynosi średnio 1800 ml/min, co stanowi 35% pojemności minutowej serca. Objętość krwi i je) przepływ przez krążenie przewodu pokarmowego ulega dużym wahaniom w różnych sytuacjach fizjologicznych. Pobudzenie nerwów współczulnych, dochodzących do naczyń krezkowych i naczyń wątrobowych, powoduje uwalnianie noradrenaliny i zwiększenie oporu naczyniowego oraż zmniejszenie przepływu krwi. Dzieje się tak podczas wysiłku fizycznego oraz w stresie. Pobudzenie cholinergicznych nerwów przywspótczulnych (nerwów błędnych i miedniczych) powoduje lokalne zwiększenie przepływu krwi. Wydaje się jednak, Ze jest zjawiskiem wtórnym, wynikającym ze zwiększenia aktywność wydztelm-czej lub motorycznej przewodu pokarmowego. W obrębie przewodu pokarmowego wyróżniamy też nieadrenergiczne niecholinergiczne włókna nerao-we (nonadrenergic noncholinergic nen/es, NANC). Włókna te uwalniają na swych zakończeniach takie neuromediatory, jak wazoaktywny polipeptyd jelitowy (vasoactive intestinal polypeptide, VIP), peptyd pochodny genu kalcytoniny (calcitonin-gene related peptide, CGRP), peptyd uwalniający gastrynę